Plan Lingehoven te Tiel, gemeente Tiel. Archeologisch vooronderzoek

DOI

In opdracht van de gemeente Tiel heeft RAAP in april en mei 2024 een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennend booronderzoek) uitgevoerd voor het plangebied Plan Lingehoven te Tiel in de gemeente Tiel. Het onderzoek vond plaats in het kader van beoogde (her)ontwikkeling van het gebied met nieuw omgevingsplan. Op basis van de tijdens het bureauonderzoek verzamelde gegevens is een gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld. Deze geeft inzicht in de aard en de ouderdom (inclusief omvang en uiterlijke kenmerken), (diepte)ligging, en gaafheid van eventueel aanwezige archeologische resten. In het plangebied worden geen vindplaatsen van jager-verzamelaars verwacht. Het plangebied ligt ter hoogte van de stroomgordel van de Linge. Deze rivier heeft zich vanaf de late ijzertijd tot in het niveau uit de steentijd ingesneden. Het plangebied kenmerkt zich door de ligging op de overgang van de meandergordel van de Linge (ca. 190 v. Chr. tot 1304 na Chr.) naar de restgeul. Gedurende de actieve fase van deze meandergordel waren de oevers vanaf de late ijzertijd geschikt voor activiteit. Nadat de rivier vanaf de laat-Romeinse tijd zich had verlegd (ca. 325 na Chr.) veranderde de functie van de Linge en raakte de zijtak geleidelijk buitenwerking. Met de afdamming bij Voorstad tussen 1259 en 1304 én de bedijking verloor de Linge haar watervoerende functie. Zodoende is de stroomgordel in het plangebied geleidelijk afgedekt door jongere afzettingen. Het zandige lichaam van de stroomgordel is minder gevoelig voor klink dan komafzettingen, waardoor de meandergordel van de Linge als een rug in het landschap kwam te liggen. De lagere restgeul is gevoeliger voor klink, waardoor deze lager dan de nabijgelegen rug van de Linge kwam te liggen. Voor het plangebied geldt zodoende een middelmatig tot lage archeologische verwachting voor archeologische resten uit de periode vanaf de late ijzertijd tot en met de late middeleeuwen. Resten van nederzettingen beslaan doorgaans enkele honderden tot duizenden vierkante meters en worden gekenmerkt door de aanwezigheid van afval, zoals aardewerk, bot of metaal. Op basis van historisch kaartmateriaal geldt voor de nieuwe tijd een verwachting voor agrarisch landgebruik, zoals greppels, ploegsporen en sloten maar tevens voor resten van industriële aard (wasserij, fabrieken e.d.). Het booronderzoek heeft de ligging van het plangebied op afzettingen van de stroomgordel van de Linge bevestigd. Hierbij betreft het noord(oost)elijke deel van het plangebied een ouder deel van de kronkelwaard en het overige deel tot in de twintigste eeuw een nat en laaggelegen gebied betrof waarbij een tot 40 m brede ondiepe restgeul is aangetroffen die in het noordwesten uit twee smalle re restgeulen lijkt te bestaan. Het geheel is afgedekt met afzettingen die vermoedelijk kunnen worden geïnterpreteerd als sedimentplug en het terrein is in de loop van de twintigste eeuw flink opgehoogd. In de late 19e en 20e eeuw hebben er diverse panden gestaan, waarvan een deel later weer gesloopt is. Vanuit archeologisch oogpunt kunnen de locaties van de geschutsstellingen als potentieel archeologisch interessant worden genoemd. De grootste archeologische potentie hebben echter de watergerelateerde resten, met name middeleeuwse scheepswrakken die dateren van voor de afdamming van de Linge (1259/1304). Deze kunnen worden verwacht in het beddingzand en/of bovenliggende (rest)geulafzettingen in het gehele plangebied. Ten aanzien van vervolgonderzoek zijn diverse aanbevelingen gedaan zoals boringen om de huidige boorraaien af te ronden, proefsleuvenonderzoek ter hoogte van de geschutsstellingen uit de Tweede Wereldoorlog en archeologische begeleiding van diepere bodemingrepen. Tevens zijn suggesties gedaan om de thema’s archeologie en geschiedenis van het gebied, de Linge en Tiel zichtbaar te maken in het ontwerp.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/AR/CFXCC0
Metadata Access https://archaeology.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/AR/CFXCC0
Provenance
Creator Berghuis, F. & E.H. Boshoven
Publisher DANS Data Station Archaeology
Contributor Hoek, Wendy; Berghuis, F. & E.H. Boshoven
Publication Year 2025
Rights CC-BY-4.0; info:eu-repo/semantics/openAccess; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Contact Hoek, Wendy (RAAP B.V.)
Representation
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/octet-stream; application/vnd.oasis.opendocument.spreadsheet
Size 11684379; 75380; 22927; 11518
Version 2.0
Discipline Humanities