In opdracht van Gemeente Someren heeft ADC ArcheoProjecten een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het plangebied Groote Hoeven. Het plangebied is gelegen op een dekzandrug waarop zwarte enkeerdgronden aanwezig zijn. Het archeologisch niveau is derhalve goed bewaard gebleven.Andere grootschalige onderzoeken op deze zelfde dekzandrug (Waterdael, Hoge en Lage Akkers en Kievitsakker) hebben sporen opgeleverd van de IJzertijd tot en met de Late Middeleeuwen. Verder heeft de archeologische begeleiding van een deel van de Hooghoefweg sporen opgeleverd uit de Nieuwe tijd.De aanleiding tot het onderzoek is de geplande nieuwbouw. Het plangebied Groote Hoeven in Someren zal de komende jaren ontwikkeld worden tot een nieuwe woonwijk met naar verwachting 200-225 woningen tussen de Loovebaan, de achterzijde van de percelen aan de Kommerstraat, de achterzijde van de percelen aan de Zandstraat en de Hooghoefweg. De precieze invulling van de herontwikkeling en daarmee de exacte oppervlakte en diepte van de bodemingrepen zijn nog niet bekend. Volgens de gemeentelijke archeologische beleidskaart heeft het plangebied voor het grootste deel een hoge archeologische verwachting en een klein deel in het oosten een hoge archeologische waarde. De geplande graafwerkzaamheden voor de aanleg van de woningen en bijbehorende infrastructuur zullen eventueel aanwezige archeologische waarden hier kunnen verstoren of vernietigen . Het doel van het onderzoek was zodoende de aanwezige archeologische resten eerst te waarderen door middel van een proefsleuvenonderzoek en vervolgens deze te documenteren en ex situ te bewaren door middel van een opgraving. Het plangebied heeft een oppervlakte van ca. 12 ha en was voor de aanvang van het onderzoek in gebruik als grasland. Het gebied ligt ten noorden van de Hooghoefweg en wordt aan de west- en oostzijde begrensd door respectievelijk de Lovebaan en de Zandstraat. Aan de noordzijde loopt het plangebied tot aan de huidige bebouwing met bijbehorende tuinen. Tijdens het onderzoek zijn 112 werkputten aangelegd met een totale oppervlakte van 47338 m2.De eerste fase van het onderzoek behelsde een proefsleuvenonderzoek over het gehele plangebied. Er zijn 72 proefsleuven aangelegd met een totale oppervlakte van 6865 m2. De proefsleuven toonden aan dat in het plangebied sporen aanwezig waren die dateerden in de late prehistorie en de Middeleeuwen/ Nieuwe tijd. Op basis van het aangetroffen vondstmateriaal binnen de sporen en de uiterlijke kenmerken van de sporen zijn zeven vindplaatsen aangeduid. Tijdens het veldoverleg is al een selectiebesluit gemaakt over de vindplaatsen 1 tot en met 5. Deze vindplaatsen zijn opgegraven in het aansluitende DO. Voor de vindplaatsen 6 en 7 is een advies uitgegaan tot opgraven, maar het officiële selectiebesluit voor deze locaties staat nog niet vast. Deze beide vindplaatsen worden nader bekeken wanneer het aanwezige groenbedrijf helemaal in het zuidoosten van het plangebied gesloopt wordt.Het plangebied is gelegen op een dekzandrug met lokale depressies. In de depressies is ook het oorspronkelijke bodemprofiel nog intact door de aanwezigheid van een (kleine) podzolbodem. In depressie 1 in het noordwesten van het plangebied is op de podzol een veenlaag aangetroffen die vermoedelijk wijst op de aanwezigheid van een ven. In depressie 2 in het noordoosten van het plangebied liggen oudere eolische afzettingen wat dichter aan het oppervlak. Op de hogere gedeeltes is de intacte podzol niet meer aanwezig. Hier is een driefasig plaggendek direct gelegen op de C-horizont.Het terrein is zodoende over grote delen geëgaliseerd waardoor het archeologische niveau wellicht niet meer overal intact is. Hoeveel er is verdwenen kan niet meer goed worden gereconstrueerd. Indien wordt aangenomen dat er over grote delen van het plangebied een veldpodzol voor kwam (die circa 30 cm dik kunnen zijn1). Dan kan op basis van restant Bhs–horizont ervan uit worden gegaan dat ook 30-40 cm van de top van het dekzand is opgenomen in het plaggendek of in de bouwvoor. De sporen die zijn gevonden in plangebied Groote Hoeven zijn grofweg in twee periode te verdelen. Er zijn in ieder geval drie erven uit de Vroege en Midden-IJzertijd. De erven worden gedateerd in de Vroege en Midden-IJzertijd op basis van typologie, vondstmateriaal en waar mogelijk 14C-datering. De huizen zijn typologisch toe te schrijven aan St. Oedenrode/Oss-Ussen 2 en Haps/Oss-Ussen 4. Ook is er een plattegrond aangetroffen die meer lijkt op de huistypen bekend uit Limburg, alhoewel ook in Someren zelf hiervan een parallel bekend is. De erven bestaan daarnaast uit waterkuilen of –putten en kuilen met vaak een onbekende functie. Daarnaast bevatte de erven natuurlijk ook de opslagstructuren in de vorm van spiekers en bijgebouwen.Naast de bijgebouwen en spiekers die in de directe omgeving van gebouwplattegronden lagen, zijn ook erfstructuren aangetroffen die niet direct tot een erf gerekend kunnen worden. Het is mogelijk dat de hoofdstructuur van deze erven niet bewaard is gebleven of net buiten het onderzoeksgebied ligt, maar we moeten ook rekening houden met de optie dat niet alle structuren noodzakelijk in de directe nabijheid van een hoofdsgebouw hoeven te liggen. Het is ook mogelijk dat deze structuren op of nabij akkers hebben gelegen. De aangetroffen nederzettingssporen uit de IJzertijd zijn zeer vermoedelijk te relateren aan de bewoningssporen die aan de zuidzijde van Waterdael III zijn aangetroffen. De vraag blijft of de bewoners van Groote Hoeven hun doden hebben begraven in hetzelfde grafveld of gebruik hebben gemaakt van een nabijgelegen urnenveld dat afgedekt wordt door de es.Uit de Romeinse tijd dateren een greppel, spieker en een waterput. De waterput heeft als enige van de waterbronnen een beschoeiing, een uitgeholde boomstam die aangevuld is met planken en staakjes. De spieker toont meerdere reparatiefases. Echte nederzettingsporen, zoals huisplattegronden, ontbreken uit deze periode. Mogelijk hebben deze sporen behoort tot de periferie van de Romeinse bewoning aan de Ripsvelden.In de Middeleeuwen zien we binnen het plangebied weer activiteiten in de vorm van twee gebouwplattegronden.In het noorden van het plangebied tegen het sportpark is een structuur gevonden.Waarschijnlijk ligt het grootste deel net buiten het plangebied, maar de associatie met een waterput maakt de aanwezigheid van een middeleeuws erf aannemelijk. Daarnaast is een structuur daterend uit de 14e eeuw gevonden,met een vermoedelijk bijbehorend bijgebouw en waterkuil. In dezelfde periode wordt het gebied ook verkaveld, althans we plaatsen de perceelgreppels aan de hand van de scherven die uit de vullingen zijn verzameld in deze periode. Ook de vorming van het esdek vindt in ieder geval plaats in de Late Middeleeuwen. Ook zijn er aanwijzingen voor het roten van vlas in het noordoostelijke deel van de opgraving.Bewoningssporen zoals aangetroffen in de eerdere opgravingen met de typerende bootvormige plattegronden en bijbehorende erven uit de Volle en Late Middeleeuwen zijn echter niet aangetroffen.Ergens is dit wel opmerkelijk, aangezien in Waterdael III nog dergelijke sporen aanwezig waren in de meest zuidelijke en zuidoostelijke putten. Mogelijk dat deze specifieke plattegronden ook voornamelijk gelegen hebben op de hoger gelegen delen, aangezien ze niet meer aangetroffen zijn direct ten oosten en westen van de Achterweg3 en ook niet tijdens de begeleiding van het wegtracé van de Hooghoefweg4, ten zuiden en zuidoosten van het onderhavig plangebied.