De Stichting Oude Groninger Kerken heeft de Nederlands Hervormde kerk te Engelbert laten restaureren. De werkzaamheden bestonden onder andere uit het vernieuwen van de vloer van de kerk. Deze vloer bestond uit grindtegels. Tijdens het verwijderen van de vloer onder de galerij van het koor werden op 19 januari 2004 door een medewerker van Stichting Monument &Materiaal van de Gemeente Groningen een fundering en een klein stukje van een plavuizenvloer opgemerkt. Er werd daarom besloten om het verwijderen van de rest van de vloer archeologisch te laten begeleiden. Door de gemeentelijk archeoloog van de gemeente Groningen, drs. G.L.G.A. Kortekaas, werd aan Archaeological Research & Consultancy (ARC bv) uit Groningen de opdracht gegeven om deze begeleiding uit te voeren. Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd door mw. drs. M.C. Blom, mw. drs. J.B. Hielkema, dhr. B. Schomaker en dhr. B. Huizenga, allen van ARC bv. Het onderzoek vond plaats van 1 t/m 5 maart 2004. Het vondstmateriaal is beschreven door drs. C.G. Koopstra. De restauratiewerkzaamheden zijn uitgevoerd door restauratiebedrijf de Graaf uit Engwierum en zijn inmiddels afgerond.Voorafgaand aan de begeleiding is ook aan de buitenkant van de kerk archeologisch onderzoek verricht. In augustus 2003 zijn door Stichting Monument & Materiaal op zeven kleine proefsleufjes rondom de kerk aangelegd, voorafgaand aan de aanleg van een drainagesysteem. De waarnemingen die tijdens dit onderzoek zijn gedaan, worden eveneens in dit rapport opgenomen.Het onderzoek had als doel om de in de kerk blootgelegde archeologische resten te documenteren. Daarnaast is getracht meer informatie te achterhalen betreffende de ophogingen van de kerkvloer, de koortrede en eventuele oude funderingen die uit de periode v´o´or de 17e eeuw dateren. In het onderstaande worden de bevindingen aangaande deze drie aandachtspunten genoemd.De ophogingen van de kerkvloerDe vloer van de kerk bestond uit een laag opgebracht zand, waarop een vloer van grindtegels lag. De grindtegels en de laag zand zijn verwijderd. Onder de laag zand, op ca. 30 cm onder de tegelvloer, zijn delen van een oude vloer aangetroffen. Deze vloer bestaat uit hergebruikte bakstenen, kloostermoppen en plavuizen van verschillende afmetingen en met verschillende kleuren glazuur. De plavuizen kennen verschillende dateringen. De vloer dateert uit de 17e eeuw en ouder.De koortredeOp de overgang van het middenpad naar het koor lag een langwerpig stuk natuursteen, dat waarschijnlijk onderdeel is geweest van een rode zandstenen sarcofaag. Deze diende als opstap naar het koor. Over de oorspronkelijke, middeleeuwse koorsluiting kon tijdens het onderzoek geen uitspraak worden gedaan, aangezien niet beneden het ontgravingsniveau van de aannnemer is gegraven (Kortekaas 2005).Oude funderingenTijdens het onderzoek zijn twee constructies van kloostermoppen aangetroffen. Deze bevinden zich ten noorden en zuiden van het middenpad, tegen het huidige koor aan. Ze hebben deel uitgemaakt van de fundering van de plateaus waarop de kerkbanken, herenbanken en de preekstoel hebben gestaan. De datering van deze plateaus is 17e/18e eeuws. Uit het onderzoek aan de buitenzijde van de kerk blijkt dat deze voor een deel is gefundeerd op veldkeien, die in of op een grondverbetering van zand liggen. Op plaatsen waar de kerk niet op veldkeien is gefundeerd, is de fundering behoorlijk verzakt en gebroken, ten gevolge van de inklinking van het veen onder de kerk.
Date: 01-03-2004 (aanvang onderzoek)
Date: 2004
