In opdracht van Stichting Paleis Het Loo heeft RAAP op de basse-cour van Paleis Het Loo in de gemeente Apeldoorn een opgraving uitgevoerd. Aanleiding voor dit onderzoek vormt het voornemen de basse-cour te ontwikkelen tot een ondergrondse museumruimte. Het voorgaande proefsleuvenonderzoek heeft aangetoond dat in de ondergrond behoudenswaardige archeologische vindplaatsen aanwezig zijn. Omdat het niet mogelijk is deze vindplaatsen duurzaam in de ondergrond te behouden, is door de bevoegde overheid (gemeente Apeldoorn) besloten dat de aanwezige archeologische resten dienden te worden opgegraven. Het veldwerk is uitgevoerd tussen 22 maart en 12 juni 2018.Tijdens het onderzoek zijn, inclusief proefsleuvenonderzoek, 13 putten aangelegd met een totale oppervlakte van 4.000 m². Bij de opgraving zijn twee of soms drie vlakken aangelegd.De oudste sporen gaan terug tot de midden-bronstijd en betreft nederzettingssporen in de vorm van voorraadkuilen en een slecht geconserveerde gebouwplattegrond van ongeveer 22 x 4,5 m. Een tweede cluster kuilen en paalkuilen ten oosten van de gebouwplattegrond vormen mogelijk restanten van een nog minder goed geconserveerde plattegrond. De aanwezigheid van maar liefst twee haardkuilen past in dat beeld van bewoning. De mogelijke huisplaats is dan ook vooral gebaseerd op de ligging van die haardkuilen. Ook zuidelijker tekenen enkele overlappende kuilen zich duidelijk af te midden van boomvallen. Gezien de oversnijdingen, maar ook op basis van de keramische vondsten, lijkt sprake van kuilen uit midden-bronstijd en ijzertijd. De meerdere mogelijke bewoningsplaatsen kunnen echter niet duidelijker begrensd worden. Wel is zeker dat het sporenbestand uit de prehistorie, zowel bronstijd als ijzertijd, tot in alle hoeken van de basse-cour aanwezig is, en zich buiten de grenzen van de basse-cour verder uitstrekt.Begraven (vroege middeleeuwen) Te midden van prehistorische kuilen is een klein grafveld met twee inhumatiegraven, een kamergraf, een paardenbegraving en twee kleine grafheuvels, of eigenlijk de restanten in de vorm van kringgreppels gevonden. Ten zuiden van de (gemarkeerde) grafheuvel zijn geen sporen meer gevonden van het dodenritueel uit de vroege middeleeuwen. Op deze plaats liggen wel meerdere grotere kuilen en verstoringen die gerelateerd zijn aan bouwen en verbouw van Paleis Het Loo. Dankzij de laatste grootscheepse renovatie en uitbreiding van Paleis Het Loo hebben we nu zicht op het veel oudere en markante landschap waar ook stadhouder Willem III voor gevallen is in de late zeventiende eeuw.Bebouwd (Paleis Het Loo) In de bovenste vlakken is een grote spoordichtheid aangetroffen. Deze paleis gerelateerde sporen waren veel groter dan op voorhand verwacht. Het aantreffen van een riool uit de periode laat zeventiende eeuw tot minimaal 1967 was een bijzondere vondst. Dit geldt eveneens voor een bakstenen goot van fontein naar riool en overige structuren met betrekking tot de waterhuishouding van de basse-cour in de vorm van keramieken en loden waterleidingen. Verder zijn langs de kruislingse paden op de basse-cour aan weerszijden paalkuilen aangetroffen. Rondom het ovaal met als centrum de fontein zijn stelselmatig driehoekige bloemperken blootgelegd. Deze fenomenen zijn op geen enkele historische prent of foto zichtbaar. Eveneens niet verwachte en onbekende structuren waren de restanten van twee wachterhuisjes en twee (of drie) calamiteitskuilen volgestort met paleisinventaris.De kuilen zijn in de periode tussen 1795 en 1806 op de basse-cour gegraven. In de vulling van de kuilen is een grote hoeveelheid aardewerk (van zeer luxe tot zeer gewoon), glas (wijnflessen en drinkglazen), bouwmateriaal, metalen beslagstukken van kasten, verbrand hout en textiel gevonden: een in de archeologie zeldzaam geval van catastrofe-afval. Dit is materiaal waarvan door de gezamenlijke depositie duidelijk is dat het bij elkaar hoort en in een keer in de grond is begraven. De setting in de voorhof van Paleis het Loo maakt deze vondst voor Nederlandse begrippen uniek.