In opdracht van Dorps Wonen heeft RAAP in januari 2016 een archeologisch proefsleuvenonderzoek met doorstart naar opgraving uitgevoerd aan de Streepstraat in Berkel-Enschot, gemeente Tilburg. Het onderzoek is uitgevoerd in verband met bouwplannen aldaar. Nadat uit het proefsleuvenonderzoek was gebleken dat in het plangebied behoudenswaardige archeologische resten aanwezig waren, is door de gemeente Tilburg besloten dat een gebied met een oppervlakte van 2.850 m² diende te worden opgegraven. Het primaire doel van deze opgraving was het veilig stellen van de wetenschappelijke informatie van deze vindplaats (behoud ex situ).Tijdens de opgraving zijn de resten van een middeleeuwse nederzetting gedocumenteerd, die op een dekzandrug is gelegen. Het gaat daarbij om diverse hoofd- en bijgebouwen, alsook andere structuren. Deze kunnen worden toegekend aan drie bewoningsfasen: - fase I: de Merovingische periode: 650-750 na Chr.; - fase II: de Karolingische periode: 750-900 na Chr.; - fase III: de Ottoonse periode: 900-1000 na Chr.De bewoning van fase I bestaat uit een hoofdgebouw en een bijgebouw, waarvan onduidelijk is of deze bij elkaar horen en één erf vormen. Er zijn aanwijzingen voor voedselbereiding in het hoofdgebouw, dus dat dit een woonhuis is, maar aanwijzingen voor ambachten ontbreken. Zeven hoofdgebouwen en twee tot zes, bijgebouwen kunnen worden gerekend tot fase II. De bewoning bestaat uit woonhuizen, waar in enkele gevallen aanwijzingen bestaan voor het voeren van een (gemengd) boerenbedrijf, alsook het beoefenen van ambachten, zoals een smederij en het spinnen van wol. De vondst van een fragment van een glazen trechterbeker uit de smederij is mogelijk een aanwijzing voor een zekere welstand. De hoofd- en bijgebouwen kunnen tot zes erven worden gereconstrueerd. In het laatste kwart van de 8e eeuw werd een waterput gebouwd, die in de watervoorziening van de gehele gemeenschap voorzag. De bewoning van fase III bestaat uit vier hoofdgebouwen en minstens twee bijgebouwen. Het gaat ook nu om woonhuizen, waar aanwijzingen bestaan voor het voeren van een (gemengd) boerenbedrijf, alsook het beoefenen van ambachten zoals weven. De hoofd- en bijgebouwen kunnen tot drie erven worden gereconstrueerd. In deze bewoningsfase raakte de waterput in onbruik. Noordelijker werd een waterkuil uitgegraven. Het lijkt het erop dat ook deze kuil in de watervoorziening van de gehele gemeenschap voorzag. De bewoning lijkt tot een einde te zijn gekomen op het einde van de Ottoonse periode.Door de activiteiten en ambachten die werden ontplooid, was men als gemeenschap in hoge mate zelfvoorzienend. Toch moesten bepaalde zaken worden aangevoerd. Keramiek werd voornamelijk vanuit het Rijnland geïmporteerd, maar ook uit de Midden-Maasvallei. Daarnaast werd ook op (supra-) lokaal niveau aardewerk geproduceerd. Het import-aardewerk betreft vaatwerk met een functie als kookpot, opslag- en transport en wellicht ook voor het presenteren van voedsel ofdrank. De glazen beker werd vermoedelijk uit het Rijnland geïmporteerd. Bij deze nederzetting hoorde ook een veestapel, waaronder varken, rund en wellicht ook paard.Er zijn geen resten van paden of wegen aangetroffen uit de bewoningsperioden, maar het valt op dat de hoofdgebouwen haaks op of parallel aan de huidige Streepstraat zijn georiënteerd. Dit is een indirecte aanwijzing voor een hoge ouderdom van deze weg, die wellicht teruggaat tot de 7e eeuw. Helaas heeft het onderzoek nauwelijks resten opgeleverd waarmee een reconstructie van de voedseleconomie en de begroeiing van het landschap kan worden gemaakt. Gezien de hoeveelheid woonhuizen en de mate van zelfvoorzienendheid van de nederzetting, zullen in de directe omgeving van de bewoning akkers hebben gelegen, en op grotere afstand wellicht weilanden of - in het dal van de Voorste stroom - een broekbos.Met deze opgraving is het onderzoek in het onderzoeksgebied en daarmee ook in het plangebied afgesloten. De initiatiefnemer heeft voldaan aan zijn erfgoedplicht. De resultaten wijzen erop dat in aangrenzende gebieden buiten het plangebied met behoudenswaardige resten rekening gehouden moet worden. Daarom wordt aan het bevoegd gezag (de gemeente Tilburg) aanbevolen archeologisch (voor-) onderzoek uit te laten voeren indien ontwikkelingsplannen voor aangrenzende gebieden worden voorgenomen.

Date: 2016-01-14