In opdracht van de gemeente Breda is een begeleiding uitgevoerd bij het aanleggen van de riolering onder de Nassaustraat in 1989 (uitgevoerd door de AVB) en het opnieuw bestraten van de Nieuwe Boschstraat in 2012 (uitgevoerd door afdeling Ruimte). Aangezien bij beide begeleidingen de fundamenten van de vesting van Breda zijn aangetroffen en het onderzoek uit 1989 nooit eerder is gepubliceerd is besloten beide projecten samen te rapporteren.Tijdens het onderzoek zijn er archeologische sporen gedocumenteerd die gedateerd kunnen worden in de nieuwe tijd. De oudste sporen betreffen de fundamenten van huizen die gestaan hebben in het verlengde van de huidige Boschstraat. Ze zijn gebouwd in de 15e of aan het begin van de 16e eeuw en afgebroken in de dertiger jaren van de 16e eeuw bij de aanleg van de vesting van Breda.In 1531 wordt er gestart met de bouw van de postmiddeleeuwse vesting van Breda. Er zijn twee kaarten van de 16e eeuwse vesting in omloop die elkaar tegen lijken te spreken. De ene betreft een kopie van een kopie van een kaart van Van Galen die in 1631 gemaakt zou moeten zijn, de ander een kaart van Di Neroni uit omstreeks 1560. De opvallendste twee verschillen tussen de kaarten zjin het aantal bastions en blokhuizen (op de kaart van Van Galen staan er in totaal twaalf, op de kaart van Neroni in totaal tien) en de grootte van de bastions. Op de kaart van Van Galen staan veel kleinere bastions dan op die van Neroni. Van Wezel beargumenteert dat de kaart van Van Galen een ontwerp is en dat de kaart van Di Neroni de werkelijke situatie weergeeft.1 De resultaten van de begeleiding ondersteunen de conclusie van Van Wezel.Uit het archeologisch onderzoek blijkt namelijk dat er geen gracht aanwezig is in het plangebied, terwijl de kaart van Van Galen hier wel een gracht weergeeft. Bovendien blijkt dat het aangetroffen grote bastion gebouwd is met herbruikte bakstenen van de tussen 1536 en 1538 gesloopte stadsmuur. Er is dus direct een groot bastion gebouwd. Deze twee feiten vormen een aanwijzing dat de vesting in het plangebied direct versterkt is met een bastion naar Italiaanse stijl en hiermee zou Breda de eerste stad in de Nederlanden zijn met een dergelijke vesting. Tijdens de begeleiding is echter slechts een klein deel van de vesting gedocumenteerd. Om meer stellige uitspraken te doen is meer onderzoek noodzakelijk.De oude vesting wordt afgebroken omstreeks 1682 en vervangen door een vesting met grotere bastions. Kenmerkend voor deze nieuwe vesting zijn kleine “eilandjes” in de gracht die de verdediging van de stad behoorden te verbeteren. Ook van deze vesting zijn sporen teruggevonden, waaronder een deel van de stadspoort. In 1869 wordt ook deze vesting gesloopt en verschijnt er de 19e eeuwse bebouwing die ook nu nog in het plangebied aanwezig is.

Erfgoedrapport Breda 82

Issued: 2012