Dit rapport is het eindrapport van een onderzoek (BO+ IVO) naar de reconstructie van de ravelijngrachten rondom Aardenburg.Uit het bureauonderzoek is gebleken dat de opgevulde grachten uit de verschillende versterkingsfasen waarschijnlijk nog aanwezig zijn en om die reden in aanmerking zouden kunnen komen voor verdieping. Tijdens het veldonderzoek door middel van boringen zijn de veronderstelde wallen en opgevulde grachten inderdaad grotendeels aangetroffen. De buitengrachten maken in de meeste gevallen deel uit van het huidige slotenpatroon, de ravelijngrachten zijn grotendeels verland. De middeleeuwse wallen zijn nog redelijk goed zichtbaar en zijn uniek voor Nederland. Deze wallen worden namelijk gekenmerkt door de in Nederland zeer zeldzame dubbele omwalling. Alleen in plangebied Zuid liggen de verlande middeleeuwse binnengrachten binnen het plangebied en zijn langs een recente sloot aangetroffen. Het talud kenmerkt zich door een steil profiel en de diepte bedraagt ca. 2,5 m vanaf het maaiveld. De vulling bestaat uit veenlagen, afgewisseld met dunne zand- en kleilaagjes, als gevolg van een geleidelijke verlanding. In plangebied Noord zijn in de oude stad in het noordoosten soortgelijke vullingen aangetroffen aan de binnenzijde van de middeleeuwse stadswal, maar deze konden niet worden gerelateerd aan grachten zoals die op historische kaarten aangegeven staan. Wellicht betreft het hier de vulling van een verlande waterloop van latere datum.De versterkingen van de middeleeuwse wallen, die in het begin van de 17e eeuw zijn aangelegd, zijn in deelgebieden Noord en Oost aangetroffen. Ze zijn deels nog goed en deels minder goed zichtbaar, doordat ze zijn vrij snel na de aanleg weer geslecht zijn. De buitengrachten zijn met het materiaal van de wal opgevuld, waardoor de grachtvulling van deze versterkingen dan ook minder goed herkenbaar is dan die van de middeleeuwse en de latere grachten: de vulling is zandig en weinig humeus met slechts plaatselijk spikkels puin. De ravelijngrachten zijn beter zichtbaar in deelgebied Oost. Deze zijn geleidelijk opgevuld met veen en humeuze (wad)klei.De grachten uit de jongste versterkingsfase (1615-1621) zijn minder diep en steil dan de middeleeuwse. Onderin is de vulling vaak venig, maar de resterende vulling bestaat zowel binnen als buiten de veste in de meeste gevallen uit wadklei, als gevolg van het vollopen van de grachten door strategische inundaties. Door de oude grachten opnieuw te uit te graven, kan binnen het oude grachtprofiel de gewenste verdieping voor een kikkerpoel gerealiseerd worden. Het uitgraven van de opgevulde grachten moet als volgt gebeuren:Allereerst dient door middel van een inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel van proefsleuven het talud van de gracht bepaald te worden, door verschillende sleuven dwars op de gracht aan te leggen. Vervolgens kan vanuit dit profiel het gehele grachtprofiel gereconstrueerd worden en tot op het zand (een vereiste voor een succesvolle kikkerpoel) worden uitgegraven. In het bijzonder in het talud en wellicht aan de basis van de gracht is de trefkans op oudere sporen (met name Romeinse) reëel. Het verdient aanbeveling om de grachten ruimer aan te leggen en aangetroffen oudere sporen op te graven door middel van een archeologische opgraving, aangezien in het toekomstig beheer voorzien is in het regelmatig opschonen van de grachten en begrazing van de gebieden door runderen. Het is aannemelijk dat de direct aan het oppervlak gelegen sporen verstoord zullen worden. Door deze sporen vooraf op te graven kunnen latere archeologische ingrepen voorkomen worden.
