Burgh-Haamstede Ringwalburg Burgh-Haamstede Ringwalburg. Gemeente Schouwen-Duiveland. Archeologisch Bureauonderzoek

DOI

De gemeente Schouwen-Duiveland heeft het voornemen om de erfgoedbeleving van de vroegmiddeleeuwse ringwalburg in Burgh te optimaliseren. Een concreet (inrichtings)plan is nog niet uitgewerkt, het plan zit nog in de verkennende fase. In het kader van de monumentenvergunning en als voorbereidende stap heeft Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed een archeologisch bureauonderzoek naar het plangebied uitgevoerd.In het kader van het bureauonderzoek werd een groot aantal bronnen bestudeerd hetgeen geleid heeft tot een gespecificeerd verwachtingsmodel voor het plangebied. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kan gesteld worden dat binnen het hele plangebied is een archeologische vindplaats aanwezig is, namelijk de ringwalburg van Burgh uit de late 9de en 10de eeuw, bestaande uit een binnenterrein, omwalling en gracht. Het betreft twee archeologische Rijksmonumenten (Rijksmonumentnummers 46167 en 46168) die ruimtelijk samenvallen met AMK-terrein 1546 (zeer hoge archeologische waarde). De ringwalburg is aangelegd ter hoogte van een overgang tussen het duingebied van Schouwen aan de noordwestzijde en een zeekleilandschap aan de zuidoostzijde. Ten oosten van het plangebied liep de kreek de Schelveringe. Het plangebied valt onder te verdelen in drie zones, namelijk waar het binnenterrein, de omwalling en de gracht te verwachten zijn.- Ter plaatse van het omwalde binnenterrein zijn bewoningsresten in de vorm van antropogene lagen en grondsporen aan te treffen onder een circa 0,15 - 0,20 m dikke, recentelijk opgebrachte laag en de hieronder gelegen (sub)recente bouwvoor, dus naar schatting vanaf 0,40 m -mv. Een uitzondering hierop geldt voor delen waar sprake is van diepe verstoringen. Vondstmateriaal kan al worden aangetroffen in de (sub)recente bouwvoor, dus vanaf 0,15 m -mv, en plaatselijk al direct vanaf het maaiveld.- Ter plaatse van de wal zijn resten van deze wal (plaggenlagen, palissade) met eventuele toegangen (openingen, houten poortconstructies) aan te treffen vanaf circa 0,40 m -mv.- Ter plaatse van de gracht kunnen restanten van in de grachtbodem ingegraven of ingeslagen houten constructies zoals bruggen aanwezig zijn. Vanaf circa 0,60 m -mv/ 1,00 m +NAP is de vroegmiddeleeuwse grachtvulling met hierin vondst- en archeobotanisch materiaal aan te treffen. Deze vulling wordt afgedekt door latere vullingen en/of dempingspakketten. Te verwachten valt dat binnen het plangebied variatie te zien is in de opvullingsgeschiedenis van de gracht, als gevolg van verschillen in landschappelijke ligging.Eventuele menselijke begravingen op het binnenterrein of onder de wal zijn niet uit te sluiten, al zijn hiervoor in Burgh (nog) geen aanwijzingen gezien. Op grotere, onbekende diepten, tussen naar schatting 3,50 m -mv/ 1,00 m -NAP en 1 m -mv/ 1,50 m +NAP, geldt binnen het hele plangebied een hoge verwachting voor vindplaatsen uit het Neolithicum tot en met de Vroege Middeleeuwen voorafgaand aan de aanleg van de ringwalburg. Te denken valt aan bijvoorbeeld restanten van bewoning, begraving, grondstofwinning, voedselvoorziening, ambachtelijke activiteiten en infrastructuur. Deze kunnen voorkomen op en in de natuurlijke ondergrond van het monument. Deze natuurlijke ondergrond bestaat naar verwachting uit het Laagpakket van Schoorl en/of het Laagpakket van Walcheren, het Hollandveen Laagpakket en de Laagpakketten van Wormer en Zandvoort. Op, dan wel ingegraven in, de vroegmiddeleeuwse vindplaats kunnen tevens archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd aanwezig zijn; dit betreft naar verwachting vooral grondsporen die te relateren zijn aan landbouw (vanaf circa 0,40 m -mv) en mogelijke dempingslagen van de vroegmiddeleeuwse gracht (vanaf circa 0,50 m -mv).Tijdens het bureauonderzoek is nagegaan welke gegevens het onderzoek naar de ringwalburg van Burgh tot dusver heeft opgeleverd. Hieruit blijkt samengevat het volgende: - Het binnenterrein van de ringwalburg had, inclusief omwalling (breedte : 4 – 5 m), een diameter van circa 200 m (uitgaand van een ronde contour). De wal had een lichaam van zand en was bedekt met een kleilaag, en aan de binnenzijde voorzien van een palissade van 0,15 m dikke palen die 0,50 m uit elkaar stonden.- Op het binnenterrein is van boven naar beneden een opeenvolging waargenomen van een laag duinzand (opgebracht of natuurlijk afgezet) op het Laagpakket van Walcheren op veen op oudere duin- en strandafzettingen.- Er wordt veelal van een aanlegdatum van omstreeks 880-890 uitgegaan, maar op grond van de 14C-dateringen valt een jongere of oudere datering niet uit te sluiten.- Er heeft bewoning plaatsgevonden; hierdoor zijn paalsporen, ophoog- en leeflagen (maar ook laagjes binnengewaaid duinzand) en veel vondstmateriaal (aardewerk, dierlijk bot, gebruiksvoorwerpen van natuursteen, metaal, glas, been, hout) aanwezig. De bewoning eindigde vermoedelijk in de tweede helft van de 10de eeuw.- Het binnenterrein werd in twee helften verdeeld door een recht, noordwest-zuidoost georiënteerd pad, dat die deels dezelfde ligging en loop had (behalve in het noorden) als het tegenwoordige pad Hoge Burgh.- Al direct onder de bouwvoor kunnen tussen circa 2,2 en 1,7 m +NAP goed bewaarde grondsporen verwacht worden.- De ondiepe gracht (onderzijde vastgesteld op 0,60 m -NAP) was 50 m breed en bevatte tijdens de gebruiksfase van de ringwalburg waarschijnlijk zoetwater.Op basis van de eerdere onderzoeken en gegevens van andere ringwalburgen is tevens geïnventariseerd welke kennis nog ontbreekt over de ringwalburg in Burgh: - De thans bekende ligging, vorm en afmetingen van het binnenterrein, de wal en de gracht zijn globaal bekend op basis van de uitgevoerde gravende onderzoeken gecombineerd met een model op basis van gegevens van andere ringwalburgen, maar zijn voor het overgrote deel van het plangebied nog niet in het veld vastgesteld.- Het is nog niet bekend of het zand op het binnenterrein van natuurlijke oorsprong is of antropogeen is opgebracht. Ook is nog onvoldoende in kaart gebracht hoe het natuurlijke landschap eruitzag waarop de ringwalburg is aangelegd en in hoeverre verspreid over het plangebied variaties zijn waar te nemen in de natuurlijke stratigrafie.- Het is niet bekend of de gracht overal even diep en even breed was (mede gelet op het natuurlijke landschap waarin de ringwalburg is aangelegd, namelijk een overgang tussen duin- en getijdengebied).- Ook over de opvullingsgeschiedenis van de gracht bestaat onduidelijkheid. In meerdere onderzoeken wordt gesproken van een demping. Wanneer deze demping plaatsvond, is onbekend. Trimpe Burger trof op de grachtvulling een laag aan die mogelijk afkomstig was van de afgegraven wal, terwijl Van Heeringen een kleilaag aantrof die hij aan mogelijke laatmiddeleeuwse overstromingen relateerde; ook noemde hij de mogelijkheid dat de gracht plaatselijk (aan de noordwestzijde) is dichtgestoven in de late 10de eeuw.- Het is niet bekend of er op het binnenterrein een pad haaks op het reeds bekende middenpad heeft gestaan en dus ook niet hoeveel ingangen en bruggen de ringwalburg had. Het is niet bekend hoe de toegangsbrug(gen) en/of -poort(en) eruitzag(en) en wat er nog van bewaard is.- Het is nog niet bekend of er al direct na, of al voorafgaand aan, de aanleg bewoning plaatsvond; een duidelijke fasering is ook nog niet vastgesteld.- Het is niet bekend hoe dicht de bebouwing was en hoe deze bebouwing eruitzag.- Het is niet bekend of er overige infrastructuur aanwezig was, zoals drainage (bijvoorbeeld een houten goot of greppels).- Tot slot bestaat er nog geen onomstotelijke datering van de aanleg van de ringwalburg.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/DANS-283-XUJE
Metadata Access https://archaeology.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/DANS-283-XUJE
Provenance
Creator J.E.M. Wattenberghe
Publisher DANS Data Station Archaeology
Contributor R.C.B. Steenbak; Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed
Publication Year 2025
Rights DANS Licence; info:eu-repo/semantics/restrictedAccess; https://doi.org/10.17026/fp39-0x58
OpenAccess false
Contact R.C.B. Steenbak (Provincie Noord-Brabant)
Representation
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/zip; text/xml; application/octet-stream; application/dbf; application/prj; application/sbn; application/sbx; application/shp; application/shx
Size 13151662; 25579; 20948; 5; 339; 428; 132; 116; 732; 108
Version 1.0
Discipline Humanities