Inleiding In opdracht van Van Gelder B.V. heeft RAAP op 19 juli en 20 juli een archeologische opgraving (variant archeologische begeleiding) uitgevoerd in het kader van het project ‘Graven proefsleuven t.b.v. lokali-seren leidingen Marktstraat e.o. te Oudewater’ in de gemeente Oudewater.Het voornaamste doel van het onderzoek was het veiligstellen van de wetenschappelijke informatie (behoud ex situ). Het onderzoek is met totale ontgravingen van 11 m2 tot circa 1,00 m -mv beperkt te noemen.Bodem Uit het onderzoek is gebleken dat de civieltechnische ontgravingen grotendeels binnen recente versto-ringen bleven, getuige het aantreffen van modern straatzand en bestaande kabel- en leidingsleuven. Op enkele locaties zijn (kleine) delen van archeologisch relevante grondlagen aangesneden. Het gaat om historische ophogingslagen met stedelijk afval (aardewerk, dierlijk bot en metaalslak), die op basis van aardewerk in de late middeleeuwen en nieuwe tijd dateren. Daarnaast is ten zuiden van de Grote of Michaëlskerk een vermoedelijke begravingslaag aangetroffen van het (voormalige) kerkhof.Archeologie Vanwege het beperkte onderzoek en de locatie van de werkputten (bestaande kabel- en leidingtracés in het wegdek) zijn archeologische (grond)sporen beperkt gebleven. Wel zijn de funderingen van Wijd-straat 18 (bouwjaar 1720) blootgelegd en zijn de resten van een mogelijke inhumatie c.q. begraving aangesneden in de begravingslaag ten zuiden van de Grote of Michaëlskerk.Het vondstmateriaal bestaat uit enkele fragmenten aardewerk, dierlijk bot en een fragment metaalslak uit de historische ophogingslagen. Het gaat onder meer om de baksels roodbakkend aardewerk, steen-goed en Elmpter waar, daterend uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Het dierlijk bot vertegenwoor-digd mogelijk consumptie- en/of slachtafval, hoewel geen snij-, hak- of vraatsporen zijn aangetroffen. De botresten uit een begravingslaag zijn van een volwassene. Het is onduidelijk of het om een intact graf (één individu) gaat of om losse botten van eventueel meerdere individuen. Voor het bepalen van het geslacht zijn de resten te fragmentarisch. Ook zijn geen ziektebeelden bekend geworden.Aanbevelingen Met deze opgraving is de wetenschappelijke informatie binnen de huidige civieltechnische ontgravingen ex situ bewaard, zodat archeologisch veldonderzoek voor deze fase niet meer aan de orde is.Wel wordt geadviseerd om bij de toekomstige ingrepen aan het gas-, water en elektriciteitsleidingennet-werk het beleid van de gemeentelijke archeologische beleidskaart te volgen. Voor de historische kern van Oudewater geldt dat bij ingrepen groter dan 50 m2 en dieper dan 30 cm -mv archeologisch onder-zoek verplicht is.Indien de grenswaarden overschreden worden en behoud in situ van eventuele bodemresten niet mo-gelijk is, is vanwege de aard van de civieltechnische ingrepen een opgraving in de variant archeolo-gische begeleiding de meest praktische vorm van onderzoek. In een onderzoeksspecifiek Programma van Eisen kunnen de archeologische werkzaamheden per tracé worden gespecificeerd. Geadviseerd wordt de werkzaamheden binnen bestaande tracés vrij te stellen van onderzoek; bij werkzaamheden RAAP-rapport 5345 / versie 09-09-2021 [4] waarbij bestaande tracés worden verdiept en/of verbreed, is een extensieve vorm van begeleiding op zijn plaats; en bij het ontgraven van nieuwe tracés is een actieve (permanente) archeologische begelei-ding nodig om eventuele behoudenswaardige resten direct veilig te stellen.Bij eventueel volgend archeologisch onderzoek kan voor wat betreft de gespecificeerde archeologische verwachting worden teruggegrepen naar de reeds uitgevoerde bureauonderzoeken (De Boer, 2020 en Kroes, 2021) en de resultaten van onderhavig onderzoek.
