In 2014 zijn in opdracht van Waterschap Roer en Overmaas en Dienst Landelijk Gebied (DLG) enkele graafwerkzaamheden archeologisch begeleid door RAAP. Het onderzoeksgebied is hierbij opgedeeld in vijf deelgebieden, die verspreid liggen langs de Vlootbeek tussen Montfort in het westen en de Duitse grens ter hoogte van Posterholt in het oosten. De werkzaamheden bestonden uit het graven van poelen, het aanleggen van een nieuwe slingerende beekbedding en het verwijderen van de fosfaathoudende bovengrond. In totaal zijn tijdens de archeologische begeleiding elf vindplaatsen aangetroffen waarvan er drie behoudenswaardig zijn.Behoudenswaardige vindplaatsenKampementen van jager verzamelaars In deelgebied 3 (Postersbroek) kwamen twee relatief intacte kampementen van jagerverzamelaars aan het licht (vindplaatsen 1 en 6). Beide vindplaatsen bestaan uit een relatief groot aantal artefacten die in het geplagde vlak zijn aangetroffen. Op grond van de vuursteensoort en de vondst van een microspits, moet aan de vindplaatsen wellicht een mesolithische datering worden toegekend. Enkele artefacten bevonden zich in het onderste restant van de bouwvoor dat na de plagwerkzaamheden was achtergebleven. Het merendeel van de voorwerpen is aangetroff en in de ongestoorde kleiige ondergrond. De conclusie is dat de vindplaatsen 1 en 6 deels intact zijn. In overleg met de opdrachtgever is besloten vindplaats 6 af te dekken met een beschermend zandpakket (behoud in situ). Vindplaats 1 is enkele weken later ontdekt nadat de bouwvoorverschraling in dit deelgebied was afgerond. Als gevolg van de late ontdekking van de vindplaats was het niet mogelijk deze af te dekken. Om de gewenste ecologische ontwikkeling van het plangebied niet te verstoren, mocht er over het ontgraven vlak niet met zwaar materieel worden gereden.Romeinse heerbaan In de Romeinse tijd heeft er een belangrijke heerbaan gelegen tussen Heerlen en Xanten aan de Rijn. Die weg, waarvan het wegdek bestond uit een opgebracht grindpakket, is reeds deels in kaart gebracht. Ergens moet deze weg ook het Vlootbeekdal doorsneden hebben. In het uitgegraven oevertalud van de Vlootbeek bij Roskam (deelgebied 2) is grind aangetroff en dat in verband gebracht moet worden met de heerbaan. Tussen het grind zijn namelijk enkel metalen voorwerpen aangetroff en waaronder een Romeinse bronzen munt en een bronzen beeldje van het voorste deel van een everzwijn. Dergelijke beeldjes werden destijds onder andere aangebracht op paardentuig en reiswagens. Het beeldje diende niet alleen als versiering, maar moest de reiziger behoeden tegen onheil tijdens de reis. Ter herinnering aan de weg is het kopje van het everzwijn uitgehouwen in hardsteen. Het beeldhouwwerk is geplaats bij de ingang van het vakantiepark Aerwinkel. Het grindpakket zelf is gefundeerd op een circa 10 tot 15 cm dikke moerige laag. Deze laag ligt op haar beurt weer op een lichtgrijs kleipakket. De moerige laag en de lichtgrijze kleur van het kleipakket duiden op een natte omgeving. Dit betekent dat de veronderstelde weg op deze plek een natuurlijke laagte (moeras) of beekdal doorkruiste. Onderhavig onderzoek is te kleinschalig om uitspraken te kunnen doen of dit via een brug of dam gebeurde.Niet behoudenswaardige vindplaatsen Tijdens de archeologische begeleiding zijn acht vindplaatsen aangetroffen die niet behoudenswaardig zijn. Deze categorie bestaat uit vijf afzonderlijke plekken waar verploegde restanten zijn gevonden van steenovens, een kleine concentratie prehistorisch aardewerk in de voormalige bedding van de Vlootbeek, een dunne spreiding van vuurstenen artefacten (losse vondsten) en een zone waarbinnen meerdere hoefijzers zijn aangetroffen. De verstoorde context waarin de vondsten zijn aangetroffen dan wel het iele vondstpatroon hiervan, laten niet toe de onderzoeksvragen uit het PvE (zie § 2.4) te beantwoorden.AanbevelingenVuursteenvindplaatsen 1 en 6 In Limburg zijn vooral door het werk van amateurarcheologen veel vuursteenvindplaatsen bekend. Ze zijn meestal aangetroffen op veelvuldig geploegde akkers waardoor de oorspronkelijke ruimtelijke spreiding van de artefacten sterk verstoord is. Hoewel de gegevens over de vondsten en de locatie van deze vindplaatsen van groot belang zijn voor onze kennis over deze samenlevingen van jager-verzamelaars, is de fysieke kwaliteit van de vindplaatsen 1 en 6 voldoende om ze als behoudenswaardig te selecteren. Het Vlootbeekdal is erg rijk aan relatief intacte vuursteenvindplaatsen. Deze vindplaatsen, waaronder ook de vindplaatsen 1 en 6, zijn optimaal geschikt voor toekomstig gebiedsgericht onderzoek met landschapsarcheologische vraagstellingen en kunnen hierdoor een belangrijke bijdrage leveren aan onze kennis over jager-verzamelaars in het desbetreffende gebied. Om deze reden heeft het Vlootbeekdal de status gekregen van provinciaal aandachtsgebied. Binnen de aandachtsgebieden is het provinciale beleid gericht op kwalitatief hoogstaand archeologisch onderzoek of duurzaam behoud in situ.Aanbevolen wordt de vindplaatsen 1 en 6 de status toe te kennen van gemeentelijk monument.Vindplaats 9: Romeinse weg De informatiewaarde van vindplaats 9 is hoog omdat tot nu toe in Limburg nauwelijks archeologische resten bekend zijn uit de Romeinse tijd die in verband gebracht kunnen worden met een doorsteekplaats door een beekdal/moeras.Aanbevolen wordt vindplaats 9 de status toe te kennen van gemeentelijk monument. Vindplaats 9 maakt deel uit van een lang Romeins wegentraject tussen Xanten en Heerlen. Wellicht zijn in het bos nog resten van deze weg aanwezig.Aanbevolen wordt de zone waarbinnen de Romeinse weg ligt de status toe te kennen van gemeentelijk monument. Voor de overige zones waar graafwerkzaamheden hebben plaatsgevonden, gelden geen restricties meer.Aanbevolen wordt om de archeologische waarde van deze gebieden op de gemeentelijke beleidskaart te laten vervallen.Dit rapport geeft uitsluitend (selectie)adviezen. Om deze te laten bekrachtigen in een selectiebesluit, kan contact worden opgenomen met de bevoegde overheid (gemeente Roerdalen).

Date: 2014-09-30