In Hoorn heeft een uitgebreid gemetseld rioolstelsel bestaan, dat door overkluizingen van diverse waterlopen vanaf de 15de eeuw is vormgegeven. Het doel van die overkluizingen is nooit geweest om een riool te maken. Het wegnemen van stankoverlast van open water en het maken van fraaie straten met meer ruimte voor paard en wagen waren de voornaamste beweegredenen. Aanwonenden die baat bij de overkluizingen zouden hebben, werden in veel gevallen verplicht mee te betalen in de kosten. De overkluizingen stonden in verbinding met open water; van een gescheiden systeem was uiteraard nog geen sprake. Net als bij open water kwamen goten en riolen op de overkluizingen uit en deze werden daardoor een riool. In de 17de eeuw duikt voor het eerst de benaming riolen in de bronnen op. In navolging hiervan spreken we ook in dit rapport over riolen vanaf de 17de eeuw. Het rioolstelsel van Hoorn is niet uniek in Nederland. Ook in andere steden in natte gebieden zijn wateren overkluisd en daardoor riolen geworden. In Bergen op Zoom overkluisde men bijvoorbeeld vanaf 1525 het water de Grebbe (lengte 780 meter en breedte circa 4 meter). Tussen 2002 en 2009 is dit gerestaureerd en net als in Hoorn toegankelijk gemaakt. In steden als Leiden en Breda zijn de afgelopen jaren overkluizingen aangetroffen. Waarschijnlijk hebben in veel steden overkluizingen bestaan, maar deze zijn afgebroken, buiten gebruik gesteld of in de vergetelheid geraakt. Bijzonder aan het rioolstelsel van Hoorn is dat al in de 16de eeuw een systeem van doorspoeling bestond. Een watermolen op de stadsgracht kon water door de overkluizingen pompen. Begin 17de eeuw verbeterde men dit systeem door de bouw van twee molens buiten de stad en een stenen pijp van 250 meter lengte tussen de overkluizingen en die molens. In de overkluizingen waren diverse sluisjes opgenomen om de doorspoeling en waterstand te kunnen reguleren.Ondanks alle voorzieningen functioneerde het rioolstelsel in de praktijk slecht. Het verval van de riolen was gering doordat deze stukje bij beetje zonder overkoepelend plan zijn aangelegd. De doorspoeling door de watermolens functioneerde niet goed. De riolen raakten continu vervuild doordat aanwonenden de neiging hadden al hun afval hierin te gooien net zoals ze dat bij beerputten gewend waren. Een eindeloze reeks aan keuren van het stadsbestuur over de omgang met afval haalden kennelijk weinig uit. De 17de-eeuwse beerlaag vol met scherven en dierlijk bot in het riool van ’t Glop geeft een beeld van de mate van vervuiling van de riolen.

West-Friese Archeologische Rapporten 127