In opdracht van Bouwmaatschappij Kroon B.V. heeft Vestigia b.v. Archeologie & cultuurhistorie een inventariserend archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de locatie Langestraat 50-52, te Nijkerk, gemeente Nijkerk, omvattend een bureauonderzoek, een inventariserend booronderzoek en een veldverkenning. Het doel van het verkennend archeologisch onderzoek is het vaststellen of er archeologische en/of cultuurhistorische waarden op het plangebied aanwezig zijn die door de bouwwerkzaamheden verstoord dreigen te worden en, indien bevestigend, de waardestelling ervan te bepalen in termen van beleving, fysieke en inhoudelijke kwaliteit, en vervolgens op basis hiervan een advies uit te brengen voor het vervolgtraject van de bouwplannen.Het bureauonderzoek had ten doel een reconstructie, ten eerste van de geologie en geomorfologie van het omringende gebied; ten tweede van locatie van Nijkerk binnen dit landschap en ten derde van de oude stadskern Nijkerk. Middelen waren een inventarisatie van historische en cartografische gegevens, cultuurhistorische monumenten en van archeologische vondsten en vondstcomplexen. De literatuurstudie en het bronnenonderzoek werd gevolgd door een inventariserend en controlerend booronderzoek en een veldverkenning ter plaatse.Het perceel Langestraat 50/52 ligt binnen de grenzen, omgrachting en omwalling, van het vestingstadje Nijkerk. De Langestraat vormde met de Holkerstraat in westelijke richting en de Oosterstraat in noordoostelijke richting de verbindingsweg tussen de Holkerpoort en de Oosterpoort, twee van de drie houten stadspoorten van Nijkerk. Later vormde de, op de hoek van de Langestraat uitkomende, Kleterstraat de zuidoostelijke ontsluitingsweg. Het centrum van Nijkerk is in ARCHIS gekenmerkt als monument, hetgeen bevestigd wordt door de rijkdom aan cultuurhistorische monumenten aan de Langestraat en in de omgeving hiervan. De oude stadskern is slechts zelden onderzocht. Het perceel aan de Langestraat 50/52 zou dan ook een uitstekende gelegenheid zijn de rijke geschiedenis van Nijkerk aan te vullen en te illustreren, juist omdat het bodemarchief van de middeleeuwse binnensteden dreigt te verdwijnen. Op historische kaarten en ansichtkaarten blijkt dat tot in het midden van de 19e eeuw de hoek van de Langestraat-Oosterstraat uit losstaande woningen bestaat en de bebouwing op nummer 50/52 aan beide zijden gescheiden is door een achterom. De resultaten van het booronderzoek bevestigden deels dit beeld. Onder de verstoorde bovenlaag bevond zich een humeus pakket bovenop de oorspronkelijke dekzandbodem. Dit wijst op de aanwezigheid van een (moes)tuin of akkertje, zowel onder de vroeger Smidsteeg, als daarachter. Met uitzondering van een enkele scherf uit de 17e/18e eeuw en wat baksteenfragmenten boven het humeuze pakket, ontbreken in de boringen aanwijzigingen voor menselijke aanwezigheid gedurende de prehistorie of de Middeleeuwen in de vorm van aardewerkscherven; metalen, glazen of objecten van organisch materiaal; menselijk of dierlijk botmateriaal; houtskoolresten, enz. De situatie onder de oude bebouwing was door de aanwezigheid van een betonnen vloer echter niet te controleren.Op basis van deze onderzoeksresultaten adviseert Vestigia b.v. Archeologie & cultuurhistorie derhalve om de werkzaamheden betreffende het verwijderen van de nog aanwezige fundering en de verstoorde bovenlaag volgens de eisen van de KNA te laten begeleiden door een bevoegd archeoloog.Vestigia adviseert Bouwmaatschappij Kroon BV het vervolgtraject als volgt in te richten:• het opstellen van een PvE en raming voor archeologische begeleiding, dat bij het aantreffen van archeologische waarden eventueel kan worden uitgebreid tot een definitief onderzoek van de, door de bouwactiviteiten, te verstoren delen van het terrein;• goedkeuring van dit PvE door de verantwoordelijke instantie, in deze de gemeente Nijkerk, dhr G. van der Zee;• aanbesteding van de uit te voeren archeologische begeleiding in concurrentie aan, door het CvAK erkende, uitvoeringsbedrijven.
Vestigia V178
