Tussen 14 oktober 2019 en 17 september 2020 heeft BAAC in opdracht van de gemeente Haarlem een archeologische opgraving en een archeologische begeleiding uitgevoerd op het terrein van het Dolhuys aan de Schotersingel 2 in Haarlem. Daarbij is op meerdere locaties van het complex gegraven, waarbij de omvang en diepte van de ontgravingen werden bepaald door de civieltechnische werkzaamheden.

Uit historische bronnen was al bekend dat het Dolhuyscomplex is ontstaan in de late middeleeuwen rond de kapel van Sint Joris, gesticht in het begin van de 14e eeuw. Hier kwam een leprakolonie tot stand die in 1413 het monopolie kreeg op de schouw van melaatsen. Vanaf de 15e eeuw werden steeds meer gebouwen toegevoegd en sinds de 16e eeuw kregen naast lepralijders ook andere verstotenen een onderkomen op het terrein. Tot het eind van de 17e eeuw bevond het complex zich op een veilige afstand van de stad, zodat de kans op besmetting werd beperkt en men in de stad niet geconfronteerd werd met het onaangepaste gedrag van de andere bewoners. Met de stadsuitbreiding van 1671-1679 kwam het inmiddels behoorlijke gegroeide complex pal aan de nieuwe verdedigingslinie te liggen. Het is niet duidelijk waarom het toen aan de slopershamer is ontsnapt, het belemmerde immers het zicht op de omgeving en het vrije schootsveld. Het complex bleef echter behouden en kon zich verder ontwikkelen. Tot in de tweede helft van de vorige eeuw bleef het een centrum waar zieken, armen, ouderen en wezen terecht konden.

Een dergelijke rijke geschiedenis heeft uiteraard sporen nagelaten. Hoewel de waarnemingsmogelijkheden soms beperkt waren zijn toch uit alle perioden van het Dolhuyscomplex resten aangetroffen. Het betreft onder andere de funderingen van de kapel uit de late middeleeuwen, de vermoedelijke middeleeuwse resten van de ommuring van het complex onder de huidige toegangspoort aan de Schotersingel en de funderingen van de na-kapel met meerdere herstellingen die, zo blijkt uit het bouwhistorische onderzoek van de gemeente Haarlem, tot ver in het opgaande werk waren doorgevoerd. Enkele beerputten op het terrein waren helaas volgestort met ondoordringbaar puin, maar gaven wel de locaties aan van de latrines, gemeenschappelijke toiletgebouwen.

Op twee locaties zijn menselijke begravingen aangetroffen. Niet alleen direct ten noorden van de kapel maar ook ten oosten van de kapel in het huidige pad. Daar zijn in de 15e eeuw meerdere grafniveaus aangelegd. De begraafplaats ten noorden van de kapel is langer in gebruik geweest. In totaal zijn resten van minimaal 176 individuen aangetroffen. Het zal niet verbazen dat uit het fysisch antropologische onderzoek is gebleken dat de meeste personen een slechte gezondheid hadden en aan meerdere kwalen leden. Lepra kon echter niet worden vastgesteld. Uit het onderzoek naar de dierlijke resten en isotopen is gebleken dat de bewoners leefden van een dieet met veel vlees en zuivel. Vis schijnt slechts sporadisch op de kaart te hebben gestaan, opmerkelijk voor een locatie zo dicht bij het water.

Gesloten vondstcomplexen zijn niet aangetroffen op het terrein en de bovengrond was veelal geroerd, zowel in het verleden alsook bij meer recente graafwerkzaamheden. Eén vondst in een ophogingspakket in het grafveld ten noorden van de kapel verdient een bijzondere vermelding: een zegelstempel van broeder Hendrik de Welle, daterend uit de beginperiode van de leprozenkolonie. Dit is het enige spoor van de kloosterlingen die zich bezighielden met de verzorging van alle onfortuinlijke lieden die hun toevlucht zochten tot het Dolhuyscomplex.

adobe acrobat document, 9.0