In opdracht van de gemeente Harderwijk heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau van 18 februari tot en met 15 mei 2014 een archeologische begeleiding uitgevoerd in verband met rioolwerkzaamheden in de historische binnenstad van Harderwijk. Het doel van het archeologisch onderzoek was tweeledig. Enerzijds wordt beoogd om aan de hand van de bodemprofielen en de daarin aangetroffen vondsten een ruwe schets te kunnen maken van de ontstaansgeschiedenis en bodemopbouw van de binnenstad van Harderwijk. Anderzijds was het van belang om de rioleringswerkzaamheden ter plaatse van een drietal aandachtsgebieden intensief te begeleiden om zo de wetenschappelijke informatie van de archeologische resten veilig te stellen (behoud ex situ).Het te begeleiden tracé behelsde de hele Donkerstraat met daarop aansluitend de Markt en de Hondegatstraat en haaks daarop de Bruggestraat vanaf de Heeraaltszstraat tot aan de Schoenmakerstraat. De drie aandachtsgebieden waren de overkluisde stadsbeek in de Donkerstraat, kloostergerelateerde structuren (kerk en begraafplaats) en het waaggebouw, beide op de Markt.De natuurlijke ondergrond in het west-oostprofiel Bruggestraat vanaf de Heeraaltszstraat tot aan de Schoenmakerstraat) loopt licht op richting oosten. Ten oosten van de Markt neemt de dikte en gelaagdheid van een oude akkerlaag toe. Het reliëf van de natuurlijke ondergrond in het zuidnoordprofiel (Donkerstraat-Markt-Hondegatstraat) loopt van het zuidelijk deel van de Donkerstraat naar de Hoogstraat bijna 1 m op. Dezelfde oude akkerlaag uit de late 12e en/of vroege 13e eeuw is nagenoeg in het hele traject aanwezig.In de Hoogstraat is het oudste straatniveau in de vorm van een houten weg uit de eerste helft van de 13e eeuw gedocumenteerd. Op de Markt is een oud straatniveau in de vorm van veldkeien aangetroffen. Als gevolg van de ophogingen die gedurende eeuwen plaatsvonden lag dit niveau hoger dan dat uit de Hoogstraat; waarschijnlijk is het een jonger niveau. Een straatniveau in de Donker straat is mogelijk te linken aan de (eerste fase van de) gekanaliseerde beek uit mogelijk de 15e eeuw.De overkluisde beek in de Donkerstraat kon goed gedocumenteerd worden. Aan de basis van de gegraven beek bevindt zich een fundering van drie lagen rode breuksteen. Daarop liggen zandstenen blokken. Aangezien het niet voor de hand ligt grote blokken zandsteen slechts als fundering te gebruiken, kan de conclusie getrokken worden dat deze blokken in het zicht lagen. Deze fase van de beek kan mogelijk in verband gebracht worden met een historische vermelding uit 1422.Bakstenen blokken tegen de buitenkant van de natuurstenen blokken geven aan dat de basis van de natuurstenen blokken te smal was om als fundering van een gewelf te dienen. De overkluizing ligt als een goed geconserveerd bakstenen gewelf onder de stad en is deels geïncorporeerd in het moderne riool. Ter hoogte van de bocht in de Donkerstraat zijn aanwijzingen gevonden voor een oudere beekloop. Deze ligt ongeveer 30 m zuidelijk van de aangetroffen overkluisde en gekanaliseerde beek.Wat opvalt in de 17e-eeuwse weergaven van Harderwijk is dat de beek een open uiterlijk heeft en ter hoogte van het voormalige Minderbroedersklooster ondergronds verdwijnt. De bij het archeologisch onderzoek aangetroffen overkluizing is echter veel jonger en zal pas na de ontmanteling van het klooster zijn aangelegd. Op grond van steenformaten dateert de overkluizing uit de late 16e of vroege 17e eeuw, hetgeen overeenkomt met de archeologische en historische gegevens over het verdwijnen van het klooster. Vanaf de oude beekloop tot aan de Markt neemt de dikte van het akkerpakket duidelijk toe. Dit is ongetwijfeld het gevolg van het agrarisch gebruik van het terrein door de minderbroeders vanaf de late 13e tot in de 16e eeuw.Bij de werkzaamheden op de Markt werd een deel van de noord- en westgevel van de kloosterkerk van het Minderbroedersklooster blootgelegd. De kerk tekende zich af door middel van brede en goed geconserveerde funderingen met op regelmatige afstand geplaatste steunberen. De blootgelegde delen vertegenwoordigen een kerkfase van rond 1400. De kerk was in de loop der eeuwen vanuit een 13e-eeuwse kapel uitgegroeid tot een grote kerk van (mogelijk) wel 50 x 20 m. Een laatste bouwfase in de vorm van een westelijke uitbreiding heeft uiteindelijk geresulteerd in een grote tweebeukige hallenkerk van (mogelijk) 60 x 20 m. Beide bouwfasen konden in het veld gedocumenteerd worden. Driekwart eeuw na deze uitbreiding uit het begin van de 16e eeuw, werd het kloosterterrein verlaten. Na leegstand en enkele branden worden de meeste kloostergebouwen rond 1590 ontmanteld.Bij de werkzaamheden op de Markt werd een deel van de noord- en westgevel van de kloosterkerk van het Minderbroedersklooster blootgelegd. De kerk tekende zich af door middel van brede en goed geconserveerde funderingen met op regelmatige afstand geplaatste steunberen. De blootgelegde delen vertegenwoordigen een kerkfase van rond 1400. De kerk was in de loop der eeuwen vanuit een 13e-eeuwse kapel uitgegroeid tot een grote kerk van (mogelijk) wel 50 x 20 m. Een laatste bouwfase in de vorm van een westelijke uitbreiding heeft uiteindelijk geresulteerd in een grote tweebeukige hallenkerk van (mogelijk) 60 x 20 m. Beide bouwfasen konden in het veld gedocumenteerd worden. Driekwart eeuw na deze uitbreiding uit het begin van de 16e eeuw, werd het kloosterterrein verlaten. Na leegstand en enkele branden worden de meeste kloostergebouwen rond 1590 ontmanteld.Op de hoek van de Markt en de Bruggestraat zijn funderingen teruggevonden op de locatie van het vermoede waaggebouw. Op basis van oudere muurresten en vondsten uit een inpandige beerput blijkt dat het gebouw ouder is en pas in een later stadium als waaggebouw in gebruik is genomen.De archeologische gegevens duiden op bebouwing, mogelijk al in de 15e eeuw. Hoewel de funderingen van het latere waaggebouw niet tot op diepte onderzocht konden worden, werd aan de zuidzijde ervan ouder muurwerk aangetroffen. Het is zeer waarschijnlijk dat zich op de hoek van de latere Markt, op de grens tussen stad en klooster, gebouwen hebben gelegen. Het is echter onduidelijk gebleven of deze tot de stads- of kloostergebouwen gerekend moeten worden. Vondsten uit de oudste vulling van de beerput uit de eerste helft van de 16e eeuw geven geen uitsluitsel: een pijpaarden Christushoofd wijst op een religieuze context, maar enkele wapenonderdelen duiden dan weer op een stedelijke context. Uit het vondstmateriaal uit de beerput blijkt een tweede gebruiksfase van de tweede helft van de 17e tot het begin van de 18e eeuw.Gezien de aanduiding op de stadskaarten van het pand precies op deze locatie als ‘waghe’, behoorde in ieder geval een deel van de funderingen in die tijd tot een waaggebouw. Op basis van het archeologisch vondstmateriaal uit de beerput en van de volgestorte vloer ligt de einddatum kort na 1700. Dit komt overeen met een uit historische bronnen bekend ‘nieuw’ waaggebouw naast het stadshuis in 1726. Het dagelijkse leven in de Harderwijkse waag vindt zijn weerslag in de vondsten uit de beerput. In het kleine gebouw (10 x 8 m) werd gewerkt bij het licht van olielampen. Getuige de vondsten van tafelwaar, glazen drinkgerei en pispotten werd er gegeten, gedronken en getoiletteerd. Uit het luxe serviesgoed in glas en majolica blijkt een zekere mate van welstand. Het consumptieafval wijst erop dat er vers fruit (kersen, pruimen) en liflafjes als vogelpasteitjes, verse vis en schaaldieren werden gegeten.