T&A Survey heeft in samenwerking met ADC ArcheoProjecten een inventariserend veldonderzoek (IVO) in de vorm van proefsleuven uitgevoerd voor het plangebied Palmerswaard in de gemeente Rhenen. De Provincie Utrecht is voornemens hier graafwerkzaamheden uit te voeren ten behoeve van de ruimtelijke ontwikkeling.Het in dit rapport besproken onderzoek richt zich op twee locaties aan de oostzijde van Palmerswaard. Vooronderzoek in het kader van niet-gesprongen explosieven door middel van luchtfotoanalyse heeft aangetoond dat ter plaatse tijdens de Tweede Wereldoorlog geschutsopstellingen hebben gestaan. Gezien de mogelijkheid dat deze opstellingen sporen en vondsten in de bodem hebben achtergelaten, heeft de bevoegde overheid gesteld dat vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek noodzakelijk is.Het veldwerk is in één dag uitgevoerd op 13 maart 2015. Op basis van de gegeorefereerde luchtfoto’s is een puttenplan opgesteld. De twee geschutsopstellingen zijn middels de aanleg van in totaal drie proefsleuven onderzocht. Tevens is er rondom iedere geschutsopstelling in een zone van 45x45 meter een oppervlakte metaaldetectie uitgevoerd. Buiten een verstoorde laag veroorzaakt door kleiwinningswerkzaamheden in de jaren 90 van de vorige eeuw, zijn er geen sporen waargenomen. Verder zijn slechts enkele vondsten aangetroffen die niet in verband gebracht kunnen worden met de twee geschutsopstellingen.Het ontbreken van sporen hangt zeer waarschijnlijk samen met de kleiwinning in het gebied waarbij meer schade aan de vindplaatsen is aangericht dan vooraf werd aangenomen. Waarschijnlijk vooral als gevolg van het feit dat de aanleg en het gebruik van de geschutsopstellingen vermoedelijk geen diepe grondsporen hebben veroorzaakt.Geadviseerd wordt dit deel van het plangebied vrij te geven ten aanzien van archeologie.Uitzondering hierop betreffen twee binnen het plangebied gelegen ijzerhoudende locaties die ontdekt zijn tijdens eerder uitgevoerd detectieonderzoek in het kader van niet-gesprongen explosieven. Geadviseerd wordt de benaderingswerkzaamheden van deze zogenoemde ‘verdachte objecten’ archeologisch te begeleiden omdat deze mogelijk samen kunnen hangen de geschutsopstellingen.Ondanks vrijgave kunnen toevalsvondsten binnen het plangebied niet worden uitgesloten. Indien er bij de civieltechnische werkzaamheden onverwacht archeologische resten (sporen en vondsten) worden aangetroffen, dient daar alsnog melding van gemaakt te worden bij de bevoegde overheid (gemeente Utrecht), zoals aangegeven in artikel 53 van de Monumentenwet.
Graven naar twee geschutsopstellingen uit de Tweede Wereldoorlog
