RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft in november 2010 en maart 2011 archeologische werkzaamheden uitgevoerd in verband met de inrichting van het uitbreidingsgebied van het Nationaal Monument. In een klein gebied ten noorden van de zogenaamde schietbaan was voorzien een daar liggende loopgraaf en een van de stellingen te reconstrueren. Deze loopgraaf en stelling zijn om die reden archeologisch onderzocht door middel van een beperkt gravend onderzoek. De centrale stelling is blootgelegd: hier is een betonnen/bakstenen grondplaat aangetroffen met bevestigingsbouten voor licht luchtafweergeschut. Ook in de noordwestelijke en zuidoostelijke stelling zijn sporen van een vloerconstructie aangetroffen. Daarnaast is de centrale verbindingsloopgraaf uitgegraven waarbij de constructie en afmetingen hiervan duidelijk werden. Eén van de kleinere stellingen is deels uitgegraven; het betreft een schuttersputje of mansgat. Vondstmateriaal in een primaire context bleek spaarzaam. Tenslotte kan opgemerkt worden dat het terrein een meerfasigheid van gebruik kent, onder andere zichtbaar in de in onbruik geraakte loopgraven.In archeologische zin zijn de bewijzen voor een Nederlandse oorsprong van het stellinggebied summier, maar desondanks aanwezig in de vorm van een aantal losse vondsten. Ook zijn er de getuigenissen van mensen die zeker menen te weten dat er door de Nederlanders loopgraven zijn aangelegd. In het licht van de aanleg en verdediging van de Nederlandse mobilisatiekampen lijkt dit logisch. Aangetroffen (scherven van) handgranaten duiden op een oefenfunctie van loopgraven en/of stellingen; een knipsel uit de Eembode uit 1939 duidt mogelijk zelfs op de bouw van een Nederlandse luchtafweergeschut. Voor een Duitse inrichting en/of gebruik van het terrein zijn evenzeer aanwijzingen. De Lebel-hulzen langs de westzijde van het terrein duiden op schietoefeningen, hoogstwaarschijnlijk door de Duitsers met buitgemaakte Franse geweren. Er is een Duitse Mauser 8x57 patroonhuls in een primaire context aangetroffen op 40 cm diepte in de wal van de centrale stelling. Op basis van die ene Mauserhuls zou gesteld kunnen worden dat de centrale stelling te dateren is tussen de zomer van 1941 (de Duitsers nemen het kamp in gebruik) en december 1943 (de eerste luchtfoto van de RAF: de stelling is zichtbaar). Deze stelling heeft middels de loopgraven een functionele en ruimtelijke relatie met de andere stellingen. De bodemplaat voor licht luchtafweergeschut die in de centrale stelling is aangetroffen, maakt ondubbelzinnig duidelijk dat het terrein is ingericht als geschutsstelling voor luchtafweer. Of de batterij ook daadwerkelijk is gebruikt, is echter een andere vraag. Er zijn geen vondsten die hierop wijzen. Wel is uit historische bronnen bekend dat het terrein een luchtaanval heeft weerstaan, wat het hele idee van een FlaK-stelling natuurlijk ondersteunt. De .50 Browning patronen die in relatief grote getale zijn gevonden, wijzen hier op. Tot slot moet gewezen worden op de weinig logische inrichting van het terrein: de stellingen liggen op korte afstand van elkaar, met de openingen in alle windrichtingen. Dit doet geen recht aan de gebruikelijke inrichting van een batterij met Duits luchtafweergeschut.

Issued: 2010-11-01