Inleiding In opdracht van Rijkswaterstaat heeft RAAP in het plangebied Herstel kaden Merwedekanaal in de gemeente Nieuwegein een archeologische begeleiding variant opgraving uitgevoerd. De aanleiding voor dit onderzoek was de gedeeltelijke vervanging van de oeverconstructie langs het Merwedekanaal.Het voornaamste doel van het onderzoek was het veiligstellen van de wetenschappelijke informatie (behoud ex situ).Het veldwerk is uitgevoerd op 23 oktober (onderzoek kadeconstructie vanaf de landzijde, tot het waterpeil van het kanaal op 0,5 m +NAP) en 4 december 2020 (onderzoek kadeconstructie vanaf de waterzijde, tot het verlaagde waterpeil van het kanaal op 0,2 m -NAP).Het grondpakket dat tegen de kade aan is gelegen, bestaat bovenin uit een deels geroerde, sterk doorwortelde, sterk puinhoudende laag. Vanaf een diepte van ca. 0,4 m +NAP gaat dit pakket over in een iets homogenere, wat minder doorwortelde en minder puinhoudende laag. Uit beide pakketten komen vondsten uit de 17e t/m de 20e eeuw. Er zijn geen natuurlijke lagen of bodemhorizonten waargenomen.De kadeconstructie bestaat onder water uit houten bouwelementen (schoorpalen, kespen, beschoeiingsplanken, liggers en plaathout, verbonden door metalen nagels en bouten) en een bakstenen vlijlaag, en boven water uit basaltblokken, een bakstenen muur, en betonnen dekplaten. De schoorpalen (bijna 6 meter lang) en de beschoeiingsplanken zijn gemaakt van spar of lariks, de kespen en liggers van den, en het plaathout van zilverspar. Op de beschoeiingsplanken, de kespen en het plaathout zijn bewerkingssporen zichtbaar van het tot planken/balken zagen van de stammen. De schoorpalen vertonen aan de onderzijde aanpunting met een bijl en aan de bovenzijde verzaging tot een smallere rechthoekige punt. Op het plaathout ligt de kademuur zelf, die is opgebouwd uit een laag metselwerk van bakstenen, bedekt door een laagje puin, met daarop een laag metselwerk met basaltstenen. Daar weer boven ligt muurwerk van vier lagen bakstenen, afgedekt door een relatief recente betonnen dekplaat.Ondanks dat er voorafgaand aan het archeologisch onderzoek al veel bekend was over de constructiewijze en de datering van de kade, heeft het onderzoek zeker relevante informatie opgeleverd. Archeologisch onderzoek naar kadeconstructies wordt relatief weinig uitgevoerd. Deels zal dit ermee te maken hebben dat veel van deze constructies nog steeds in gebruik zijn, maar ook wordt er waarschijnlijk lang niet altijd archeologisch onderzoek nodig geacht bij het verstoren of verwijderen van een kadeconstructie uit de Nieuwe tijd. Het is echter van belang dat dit wel met enige regelmaat wordt gedaan, zoals bij het onderhavig onderzoek is gebeurd, om de informatie te bewaren die niet uit schriftelijke bronnen (zoals bestekken) is te halen. Ook zijn uit de tijd van de aanleg over het algemeen geen foto’s beschikbaar van de opbouw van de constructie, omdat fotografie in de 19e eeuw nog niet voor die doeleinden werd gebruikt. Er wordt dus aanbevolen om bij historische kadeconstructies na te gaan in hoeverre al archeologisch onderzoek naar de constructie is uitgevoerd (bijvoorbeeld op een ander deel van de vaak over kilometers strekkende kade), en of archeologisch onderzoek naar een segment van de kade mogelijk is. Bij het onderhavig onderzoek is gebleken dat de toegepaste methode (onderzoek zowel vanaf landzijde als vanaf waterzijde, met verlaagd waterpeil) hiervoor zeer geschikt is.