In de periode van 1995 tot 2012 zijn verschillende archeologische onderzoeken uitgevoerd op het te ontwikkelen bedrijventerrein Remmerden. Tijdens deze onderzoeken werd duidelijk dat zich in dit plangebied archeologische resten bevinden uit de periode van de Vroege Bronstijd tot de (Vroege) IJzertijd, dat wil zeggen uit de periode van 2000-500 v. Chr. Gedurende deze ca. 1500 jaar hebben mensen hier tal van activiteiten ontplooid waarvan de sporen deels in de bodem bewaard zijn gebleven.Ondanks de sterk toegenomen intensiteit van het onderzoek is over deze periode nog veel onduidelijk en zijn nog veel vragen onbeantwoord. Door de het grote areaal waar laatprehistorische resten zijn gevonden en de lange periode dat het terrein ogenschijnlijk ononderbroken in gebruik is geweest, kan Rhenen Remmerden een belangrijke bijdrage leveren aan de discussie over de maatschappelijke ontwikkelingen die zich gedurende de Bronstijd voltrekken.Zo laten de aantallen sporen uit de Vroege Bronstijd er geen twijfel over bestaan dat mensen hier voor kortere of langere tijd hebben verbleven. Na het onderzoek van 20001 is getracht om uit de aangetroffen paalsporen, de plattegronden van boerderijen te reconstrueren. Achteraf blijken deze reconstructies onjuist. Dan blijft de vraag onbeantwoord waar mensen in deze tijd hun onderkomen hebben gehad.Rhenen Remmerden staat in dit opzicht niet op zichzelf.Na een inventarisatie van Arnoldussen in 2008 bleken de oudste aantoonbare boerderijen uit het eind van de 16e eeuw v. Chr of daarna te dateren. Paalgaten en kuilen te Rhenen-Remmerden duiden erop dat men hier voor kortere of langere tijd heeft verbleven. Op basis van recent onderzoek bij Nijverdal in Overijssel wordt hier betoogd dat dit ogenschijnlijk ontbreken van boerderijplattegronden waarschijnlijk moet worden verklaard uit de mobiele bestaanswijze in de Vroege en het begin van de Midden-Bronstijd.Daar werd aangetoond dat men in de periode een wijze van akkerbouw beoefende die over het algemeen wordt aangeduid als slash-and-burn. Daarbij werden in het alom aanwezige oerbos kleine percelen open gehakt, waarna de ondergroei in brand werd gestoken. De as zorgde voor een aanrijking met kalium in de bodem. Na enige tijd raakten deze akkers uitgeput, waarna men genoodzaakt was om een nieuw perceel open te hakken. De oude akker raakte na verloop van tijd overgroeid met ‘secundair bos’. Deze extensieve vorm van akkerbouw staat nog een grote mate van mobiliteit toe. Men zaait in het voorjaar in en komt in het najaar terug om te oogsten. Ondertussen trekt men met het vee binnen een bepaalde regio rond. De vuursteen assemblages die op Bronstijd-vindplaatsen worden aangetroffen tonen aan dat jacht in deze periode nog een belangrijke rol speelde. De mobiele bestaanswijze wil niet zeggen dat men niet al een zekere gebondenheid had met de grond. Het feit dat men wel al in de wijde omtrek zichtbare grafheuvels opwierp om daarin waarschijnlijk de meer vooraanstaande leden van de samenleving na hun dood bij te zetten, doet vermoeden dat men rondtrok binnen duidelijk begrensde territoria.Rhenen-Remmerden toont samen met een reeks andere vindplaatsen aan dat men in de tweede helft van de Midden-Bronstijd overstapt op een sedentaire bestaanswijze. Met bouwt permanente onderkomens en onderzoek elders toont aan dat stukken bos vanaf nu niet alleen worden opengekapt, maar ook in de loop der tijd open worden gehouden. De redenen waarom deze overgang plaatsvindt is niet geheel duidelijk, maar technologische innovaties zoals de komst van het eergetouw, een eenvoudig soort ploeg, zal daar zeker een rol in hebben gespeeld.Waarschijnlijk hebben er meerdere boerderijen tegelijkertijd gestaan, terwijl de geringe afstand tussen enkele van deze boerderijen doet vermoeden dat naast een bestaande en mogelijk nog als zodanig functionerende boerderij een tweede, nieuwe boerderij werd gebouwd. Het onderzoek van RAAP ter plaatse van de recent aangelegde rotonde ten zuidoosten van het bedrijventerrein toont aan dat de nederzetting zich verder zuidoostwaarts uitstrekte en waarschijnlijk gaat het om één aaneengesloten nederzettingsterrein.

Remmerden II, kavels 6, 9 en 14 (Gemeente Rhenen)

Date Submitted: 2013-04-18