Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".Broeder Frans, geboren Frans SprengerFrans Sprenger werd rond de leefttijd van 17, 18 jaar gegrepen door het geloof en wilde graag het klooster in. Het was de zomer van 1944. Nadat Frans verschillende mogelijkheden had onderzocht, was het zijn bedoeling om in september in te treden in een klooster te Zundert. Dat werd verhinderd door de opmars van de geallieerden en Dolle Dinsdag, waardoor reizen naar Brabant niet meer mogelijk was. In afwachting van een opening ging Frans assisteren bij een luchtbeschermingsgroep.Bij de razzia zag Frans geen mogelijkheden om onder te duiken. Hij zag een vriend bepakt en bezakt op weg gaan en sloot zich bij hem aan. Ze werden onder zware bewaking richting Delft gemarcheerd en vandaar met de trein via Haarlem naar Hilversum gebracht waar ze van burgers te eten kregen. In Zwolle hebben ze brieven door het raam naar buiten gegooid als laatste groet aan Nederland.Uit de wagon zagen ze een gebombardeerd Duitsland dat op zijn laatste benen liep. In Wuppertal werden de mannen geregistreerd en Frans werd naar Opladen gebracht. Daar moest hij werken op een mobiele reparatietrein waarin ook gewoond kon worden. Met de reparatietrein is Frans door een groot deel van Duitsland getrokken om het spoor te herstellen.Voor een kantoorjongen als Frans was het leggen van spoorbielzen en rails zwaar werk. Door ziekte kwam hij uiteindelijk in een ziekenhuis terecht. Na weer een periode gewerkt te hebben, ontsnapte Frans met een kleine groep en begon door Duitsland te zwerven op weg naar huis. Op een zekere dag kwam hij een paar Canadezen tegen en kwam er toen terloops achter dat dat gebied bevrijd was.Na een lange tocht kwam Frans in Rotterdam aan, waar hij zijn plannen om het klooster in te gaan onmiddellijk weer oppakte. Na een paar maanden trad hij in bij het trappistenklooster in Zundert. Terugkijkend zegt broeder Frans over zichzelf dat hij vroeger een bedeesd jongetje was. De reis van de razzia heeft hem veranderd. Hij heeft geleerd met andere mensen om te gaan, het moest. Hij werd socialer en dat kwam hem ook van pas in het klooster, “bij allemaal vreemde mensen, allemaal anders”, zo stelt hij.
Date Submitted: 2014-06-27
Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.
