Archeologisch Onderzoek Leiden bv (Archol) heeft in opdracht van De Raekt Vastgoed bv een inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in het plangebied van bestemmingsplan Hof van Cranendonck te Soerendonk, in de gemeente Cranendonck. Aanleiding van het onderzoek is de voorgenomen ontwikkeling van het Hof van Cranendonck, een toeristisch-recreatief complex omgeven door een landschapspark. De hiermee gepaard gaande bodemingrepen kunnen leiden tot aantasting van eventueel aanwezige archeologische waarden.Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd conform het door de gemeente Cranendonck goedgekeurde Programma van Eisen.1 Het oorspronkelijke puttenplan was verdeeld over acht onderzoekszones. Het gerealiseerde puttenplan wijkt op enkele punten af van het oorspronkelijke puttenplan uit het PvE. Zone 1 bleek nog niet beschikbaar voor onderzoek waardoor hier geen sleuven zijn aangelegd. Put 13 is in noordoostelijke richting met ca. 10 m verlengd waardoor een hier gelegen oude landweg onderzocht kon worden. Ten oosten en westen van put 4 zijn twee extra sleuven (39 en 40) aangelegd om de aard van de hier aangetroffen grondsporen nader te onderzoeken. Put 36 is aan de oost- en de westzijde uitgebreid om het verloop van een in potentie oude greppel te onderzoeken. De centrale putten van zone 7 zijn vanwege de aanwezigheid van bomen en struikgewas noodgedwongen verplaats (putten 73 en 96-99). Het onderzoek in zone 8 is na de aanleg van sleuf 93 noodgedwongen gestaakt omdat in de ondergrond een fijnmazig irrigatiesysteem aanwezig bleek. Er zijn in totaal 100 werkputten gegraven met een totale omvang van 10.464 m2.Uit het proefsleuvenonderzoek wordt duidelijk dat de bodem tot een diepte van tenminste 3,0 m -Mv uit sterk gelaagde en gekryoturbeerde fluvioperiglaciale afzettingen bestaat. Er is daarbij geen duidelijk onderscheid te maken in de oorspronkelijk hogere en lagere gebiedsdelen. Op veel plaatsen in het Brabantse Oude dekzandlandschap wordt op de fluvioperiglaciale afzettingen een eolisch toplaag aangetroffen. Deze is hier echter alleen lokaal in het oosten van zone 2, waar de flank van een dekzandrug begint, aangetroffen. Mogelijk hebben de oorspronkelijk hogere delen van het fluvioperiglaciale pakket in het gebied wel een eolische toplaag gehad, maar is deze laag door egalisatie van het gebied verdwenen. Oorspronkelijk bestonden grote delen van het onderzoeksgebied uit een golvende, relatief laag gelegen dekzandvlakte. Lage delen kennen op veel plaatsen een verrassend intact bodemprofiel, gekenmerkt door sterke podzolering. Hogere delen worden gekenmerkt door A-C profielen met een relatief dunne A-horizont. Oorspronkelijk zal hier ook een podzolprofiel zijn ontwikkeld, maar deze lijken in zijn geheel te zijn opgenomen in de huidige bouwvoor. Duidelijk is dat de hogere gronden zijn geëgaliseerd en dat het oorspronkelijke maaiveld hier ruim boven de huidige bouwvoor moet worden geplaatst.Op een aantal lager gelegen locaties was te zien dat bij de ontginning de natuurlijke bodem ter plekke diep met de schop is omgezet, waarna van elders aangevoerde akkergrond lijkt te zijn opgebracht. Op andere locaties was de natuurlijke bodem niet verspit maar was deze eerst opgehoogd. De gele zandbrokken en de akkergrond zijn waarschijnlijk afkomstig van de hoger gelegen dekzandwelvingen binnen de zones 2-7 van het onderzoeksgebied. De profielen van deze gronden laten een aanzienlijk onthoofding zien, vaak tot diep in het dekzand. Vanwege deze onthoofding is niet duidelijk hoe het akkerdek er ter plekke uitzag. Alleen in het westen van zone 7 was nog een origineel plaggendek aanwezig met een dikte van ca. 1 m. In zone 8 is de bodem opgebouwd uit een dun pakket humeuze grond die scherp op het dekzand ligt. Dit hangt samen met de functie van deze zone als tuin bij het hier aanwezige pand (thans gemeentehuis van Cranendonck). Bij de aanleg van de tuin is de akkerlaag tot diep in de gele grond afgegraven en vervangen door een ca. 25 cm dikke laag teelaarde.Het onderzoek heeft in totaal 134 sporen opgeleverd (zie bijlage 5). Met name op de hogere delen van het landschap waren deze sporen door egalisaties aanzienlijk afgetopt. In de lagere delen waren de sporen juist bijzonder goed bewaard gebleven.Het merendeel van de antropogene sporen hangt samen met de verkaveling zoals deze op de 19e- en 20e-eeuwse kaarten is te zien. Enkele sporen in putten 4, 10, 39 en 40 (paal- en kuilsporen) hangen samen met de bovengenoemde oude akkerlaag of zijn net wat ouder. Een greppel in putten 36, 54 en 100 is vanwege de afwijkende oriëntatie en een oversnijdende perceelgreppel duidelijk ouder dan het 19e eeuwse verkavelingspatroon.Daarnaast zijn nog enkele karresporen en een dubbele houtwal in kaart gebracht.Bij het onderzoek zijn in totaal 70 vondsten verzameld. Bij het metaal gaat het niet om bijzondere vondsten die niet nader gedateerd kunnen worden dan Nieuwe tijd. De 21 fragmenten aardewerk betreffen scherven van roodbakkend aardewerk, geglazuurd steengoed, porselein, industrieel wit en enkele niet nader te determineren fragmenten.Vijf fragmenten kunnen uit de late middeleeuwen of de Nieuwe tijd dateren en een fragment kan niet scherper gedateerd worden dan middeleeuws of post-middeleeuws.Op basis van de aangetroffen sporen en vondsten kunnen twee vindplaatsen worden onderscheiden.Vindplaats 1 omvat enkele diepe kuilen, en een aantal mogelijke paalsporen die mogelijk dateren uit het begin van de ontginning van het gebied (rond 1800) of net hiervoor. Mogelijk gaat het om een van de eerste boerderijen van het gebied en behoren de sporen tot het erf ervan. Precies op de locatie van de boerderij is een proefsleuf aangelegd. Deze leverde echter geen aanwijzingen voor een boerderij op. Vindplaats 2 omvat de resten van een zwaar aangetaste greppel die slechts fragmentarisch in beeld is gekomen. Mogelijk heeft de greppel een trapeziumvormig terrein begrensd. Over de datering kan niet meer gezegd worden dan ouder dan de 19e eeuw en mogelijk middeleeuws.Op basis van een lage waardering worden beide vindplaatsen niet behoudenswaardig bevonden. Vanwege het ontbreken van behoudenswaardige vindplaatsen kunnen de onderzoekszones 2-7 worden vrijgegeven voor de realisatie van de bouwplannen. Het onderzoek in zone 8 kon slechts voor een klein deel worden uitgevoerd. Op basis van het lege vlak met enkele boomplantgaten is de verwachting dat in het terreindeel achter het gemeentehuis, waar een uitbouw is gepland, geen archeologische resten (meer) aanwezig zijn. Daarom kan ook zone 8 worden vrijgegeven.