JAN COOMANS (NL) Nadat de bevolking door de Duitsers gemaand was om op vrijdag thuis te blijven, kwamen er op zaterdagmiddag soldaten om de mannen op te halen. De straat was eerder over het hoofd gezien en een speciale ploeg soldaten kwam de straat doorzoeken. Jans moeder keek door het raam naar buiten en er werd op haar geschoten. De gaten in de muur zijn altijd blijven zitten.Via de remise van de RET en het Maasstation ( Station Rotterdam Maas ) kwam Jan bij het Feijenoordstadion aan, waar hij in een veewagen moest stappen. De wagen was zo vol dat de mannen alleen konden staan. Er begon een tocht van drie dagen waarbij de trein langs Aken en Keulen reed tot uiteindelijk Gronau werd bereikt. Hier moest Jan meewerken aan het bouwen van loopgraven. Met twee maten besloten zij om te vluchten. Tijdens een luchtalarm kwamen zij in een schuilkelder terecht tussen de 'Hitlerjugend' wat het einde betekende van hun ontsnapping.De ploeg waartoe Jan behoorde, moest ook puin ruimen. Na het terugslaan van de geallieerden bij het Ardennenoffensief werd de ploeg in Aken en Keulen ingezet om gesneuvelde Duitse soldaten te verzamelen. Toen de geallieerden weer oprukten, trokken de Duitsers zich terug, en met hen ook de ploeg van Jan Coomans. In de chaos van de bombardementen werd Jan op een dag alleen wakker in het bos waarin hij was gaan slapen. Zijn ploeg was gevlucht. Hij kwam een politiepost tegen waar hij onderdak en eten kreeg in ruil voor werk.Bij een volgende aanval door de geallieerden en terugtrekking door de Duitsers is Jan gaan zwerven met twee andere mannen. Ze werden opgevangen door de Ondergrondse die hen de grens over hielp. Zonder papieren is het hen gelukt om Rotterdam te bereiken, wat op dat moment nog door de Duitsers bezet was. De reis van Jan duurde vanaf de razzia tot de thuiskomst zo’n vier maanden, Jan heeft in die periode in totaal vier keer geprobeerd te vluchten.De razzia heeft Jan niet veranderd, vindt hij. Hij was altijd al snel emotioneel en zachtmoedig. Na de oorlog werd Jan opgeroepen voor dienst in Indië, waarvoor hij weigerde. Hij wilde geen onschuldige mensen kwaad aandoen.
SAMENVATTING ONDERWERP. Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".
JAN COOMANS (EN) After the Germans had ordered the population to stay home on Fridays, soldiers came on Saturday afternoon to pick up the men. The street had been overlooked earlier and a special team of soldiers came to search the street. Jan's mother looked out of the window and was shot at. The holes in the wall have remained there ever since.Via the RET depot and the Maasstation (Rotterdam Maas Station), Jan arrived at the Feijenoord stadium, where he had to get into a cattle wagon. The wagon was so full that the men could only stand. A three-day journey began, during which the train passed Aachen and Cologne until it finally reached Gronau. Here Jan had to help build trenches. With two friends, they decided to flee. During an air raid, they ended up in a shelter among the 'Hitler Youth', which meant the end of their escape.The team to which Jan belonged also had to clear rubble. After the Allies were repulsed during the Ardennes Offensive, the team was deployed in Aachen and Cologne to collect fallen German soldiers. When the Allies advanced again, the Germans retreated, and with them Jan Coomans' team. In the chaos of the bombardments, Jan woke up one day alone in the forest where he had gone to sleep. His team had fled. He came across a police post where he was given shelter and food in exchange for work.During a subsequent attack by the Allies and a retreat by the Germans, Jan went wandering with two other men. They were taken in by the Underground, who helped them across the border. Without papers, they managed to reach Rotterdam, which was still occupied by the Germans at the time. Jan's journey from the raid to his return home took about four months. Jan tried to escape a total of four times during that period.The raid did not change Jan, he thinks. He was always quick to become emotional and gentle. After the war, Jan was called up for service in the Indies, which he refused. He did not want to harm innocent people.
SUMMARY OF THE SUBJECT. On the evening of 9 November 1944, a cordon was placed around Rotterdam and Schiedam by the German army. All important bridges and strategic points were closed off, trams were no longer running and telephone traffic was blocked. On the following two days, more than 52,000 Rotterdammers and Schiedammers between the ages of seventeen and forty were arrested and taken to Germany to perform forced labour there, often in appalling conditions.
The Rotterdam Raid was one of the largest manhunts that the German National Socialist regime ever conducted. The resistance newspaper Vrij Nederland reacted with shock, writing on 14 December 1944: ‘Fifty thousand Dutch men let themselves be led away like sheep and just as many women watch as their husbands and sons are led defenceless to Hitler’s slaughterhouse’.
The project Journey of the Razzia is based on filmed testimonies of men who experienced the raid and the subsequent journey, to fill a gap in the historiography and to provide insight into the events based on the theme "Maneuverability of an individual in a society under pressure”.
JAN COOMANS (DE) Nachdem die Deutschen der Bevölkerung befohlen hatten, freitags zu Hause zu bleiben, trafen am Samstagnachmittag Soldaten ein, um die Männer abzuholen. Die Straße war zuvor übersehen worden und eine spezielle Truppe von Soldaten kam, um die Straße abzusuchen. Jans Mutter sah aus dem Fenster und wurde beschossen. Die Löcher in der Wand sind immer geblieben.Jan gelangte über das RET-Depot und den Maasbahnhof (Rotterdam Maas Station) zum Feijenoord-Stadion, wo er in einen Viehtransporter umsteigen musste. Der Wagen war so voll, dass die Männer nur noch stehen konnten. Es begann eine dreitägige Reise, bei der der Zug Aachen und Köln passierte, bis er schließlich Gronau erreichte. Hier musste Jan beim Bau von Schützengräben helfen. Mit zwei Freunden beschlossen sie zu fliehen. Während eines Fliegerangriffs landeten sie in einem Bunker der Hitlerjugend und ihre Flucht war damit beendet.Auch das Team, zu dem Jan gehörte, musste Trümmer räumen. Nach der Zurückschlagung der Alliierten in der Ardennenoffensive wurde das Team in Aachen und Köln eingesetzt, um gefallene deutsche Soldaten zu bergen. Als die Alliierten erneut vorrückten, zogen sich die Deutschen zurück und mit ihnen Jan Coomans‘ Team. Im Chaos der Bombenangriffe wachte Jan eines Tages allein in dem Wald auf, in dem er geschlafen hatte. Sein Team war geflohen. Er stieß auf einen Polizeiposten, wo man ihm im Tausch gegen Arbeit Unterkunft und Verpflegung bot.Während eines anschließenden Angriffs der Alliierten und eines Rückzugs der Deutschen wanderte Jan mit zwei anderen Männern umher. Sie wurden von der Untergrundbewegung aufgenommen, die ihnen beim Überqueren der Grenze half. Ohne Papiere gelang es ihnen, Rotterdam zu erreichen, das zu diesem Zeitpunkt noch von den Deutschen besetzt war. Jans Reise von der Razzia bis zu seiner Rückkehr nach Hause dauerte etwa vier Monate. In dieser Zeit versuchte Jan insgesamt vier Mal zu fliehen.Die Razzia hat Jan nicht verändert, glaubt er. Er drückte sich immer schnell und sanft aus. Nach dem Krieg wurde Jan zum Dienst in Ostindien einberufen, den er jedoch ablehnte. Er wollte unschuldigen Menschen keinen Schaden zufügen.
ZUSAMMENFASSUNG THEMA. Am Abend des 9. November 1944 errichtete die deutsche Armee eine Sperre um Rotterdam und Schiedam. Alle wichtigen Brücken und strategischen Punkte wurden abgesperrt, Straßenbahnen fuhren nicht mehr und der Telefonverkehr war unterbrochen. An den beiden folgenden Tagen wurden über 52.000 Einwohner Rotterdams und Schiedams im Alter zwischen 17 und 40 Jahren festgenommen und nach Deutschland verschleppt, um dort unter oft entsetzlichen Bedingungen Zwangsarbeit zu verrichten.
Die Razzia in Rotterdam war eine der größten Menschenjagden, die das nationalsozialistische Regime in Deutschland jemals durchgeführt hat. Die Widerstandszeitung Vrij Nederland reagierte schockiert und schrieb am 14. Dezember 1944: „Fünfzigtausend Niederländer ließen sich wie Schafe abführen und ebenso viele Frauen mussten zusehen, wie ihre Männer und Söhne wehrlos zu Hitlers Schlachthaus geführt wurden.“. Das Projekt „Journey of the Razzia“ basiert auf gefilmten Zeugenaussagen von Männern, die die Razzia und die anschließende Reise miterlebt haben, um eine Lücke in der Geschichtsschreibung zu schließen und unter dem Thema „Der Handlungsspielraum eines Individuums in einer Gesellschaft unter Druck“ Einblicke in die Ereignisse zu geben.
Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.
