ADC Maritiem heeft onder directievoering van Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie een Inventariserend Veldonderzoek Opwaterfase uitgevoerd in het Nijkerkernauw. Dit archeologisch onderzoek is uitgevoerd in verband met het voornemen vaargeulen naar en voorlangs de dijk aan te leggen in het kader van de dijkversterking door de Combinatie GMB Civiel - Oldenkamp in opdracht van het Waterschap Vallei en Veluwe. Het betreft de Oostdijk en Arkemheense Zeedijk aan de zuidoever van het Nijkerkernauw.Het veldonderzoek is uitgevoerd met een sidescan sonar, waarvan de gegevens vervolgens zijn geanalyseerd en geïnterpreteerd op het voorkomen van afwijkingen in de bodemstructuur die zouden kunnen wijzen op de aanwezigheid van archeologische resten. De sonarcontacten zijn ingedeeld in de volgende categorieën:1. Object met archeologische verwachting2. Los object op de bodem3. Natuurlijke structuur of bodemverstoring4. Nautisch object (kabels en boeiankers)Er zijn 88 sonarcontacten waargenomen. Het betreft negen sonarcontacten met een archeologische verwachting, waarvoor een advies is opgesteld (tabel 2). Daarnaast zijn er 61 objecten waargenomen die zijn aangemerkt als onbekend object. Een aantal hiervan zijn vermoedelijk palen of staken onderwater. De palen zijn niet als archeologisch aangemerkt omdat er geen patroon in kon worden ontdekt, waarmee het cultuurhistorische waarde zou krijgen als restant van een historische dijkconstructie. Tenslotte zijn dertien sonarcontacten aangemerkt als bodemverstoring en vijf sonarcontacten als nautische object (kabels, touw, ankers, boeien etc.).Van de negen sonarcontacten met een archeologische verwachting liggen alleen de sonarcontacten 62 en 63 daadwerkelijk in de plangebiedzone waar de vaargeultjes worden gegraven binnen de gemeente Bunschoten. De sonarcontacten 54 (Nijkerk) en 65, 66 en 79 (drie keer Bunschoten) liggen niet in de plangebiedzone, maar liggen wel tegen de dijk aan en kunnen worden beschadigd bij de stenenstort volgend op de aanleg van de werkgeulen. Genoemde zes wrakjes zijn mogelijk van recente datum. Aanbeveling is om dit eerst zeker te stellen. De zes wrakken liggen op een diepte van naar schatting 1 m - NAP, en kunnen vanaf de dijk worden benaderd.De overige drie locaties met een archeologische verwachting betreft de sonarcontacten 58, 61 en 2. Sonarcontact 58 correleert met een eerder gedane waarneming van een scheepswrak, bekend onder sonarcontact nummer Peri 35 van een eerder onderzoek uitgevoerd door Periplus Archeomare. Sonarcontact nummer 61 is een nieuw waargenomen scheepswrak dat dient te worden gemeld om op te nemen in ARCHIS. Dit geldt ook voor sonarcontact 2 als zijnde mogelijk restanten van een wrak. Aangezien deze sonarcontacten buiten het plangebied liggen is verder onderzoek niet nodig. Wel is het raadzaam deze locaties op de werkplantekening op te nemen, de geplande vaargeulen op minstens 25 m van deze locaties aan te leggen en de locaties tijdens het werk visueel te markeren opdat verstoring wordt voorkomen.Ook wordt opgemerkt dat een klein deel van het plangebied, namelijk het uiterste westelijk stukje van de toekomstige werkgeul, over een afstand van 150 meter niet met sonar is onderzocht. Het verdient, gelet op de geringe waterdiepte, aanbeveling dit stukje visueel te inspecteren vanaf de dijk.Tenslotte geldt dat de gebruikte opsporingsmethode alleen een beeld oplevert van eventuele archeologische resten aan of op het waterbodemoppervlak. Volledig met sediment afgedekte scheepswrakken en vondsten kunnen niet worden gedetecteerd met behulp van de toegepaste sidescan sonartechniek. Logischerwijs wordt dan gedacht aan de toepassing van bodempenetrerende technieken. ADC Maritiem raadt dit echter af. Uit de praktijk in Nederland blijkt dat het opsporen van volledig afgedekte scheepswrakken met bodempenetrerende technieken zonder voorkennis tot onvoldoende resultaat leidt.ADC Maritiem adviseert om deze reden de uitvoering van bodemverstorende werkzaamheden uit te voeren onder archeologische begeleiding. De begeleiding kan passief worden uitgevoerd en dient als vangnet in geval er alsnog wat wordt gevonden.

Inventariserend Veldonderzoek opwaterfase, verkennend

Date Submitted: 2014-11-06