Aanleiding tot het hier beschreven inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven is de aanleg van een watertransportleiding tussen Westerbroek en het gemaal Borg aan de Hoofdweg bij Groningen. Het grootste deel zal middels een gegraven sleuf worden aangelegd (circa 4.450 m). De delen in open ontgraving komen op 1,5 m diepte onder maaiveld te liggen (bovenkant buis). Voor het tracé zijn eerder een bureauonderzoek (Verschuren & Augustin, 2023) en een verkennend booronderzoek (De Boer, 2024).
Uit het bureauonderzoek kwam naar voren dat in het plangebied archeologische resten aanwezig kunnen zijn, en dat deze door de beoogde ingreep kunnen worden verstoord. Hierop is een booronderzoek geadviseerd voor een groot deel van het plangebied. Uit het betreffende verkennende booronderzoek is gebleken dat er archeologische resten aanwezig kunnen zijn in de top van het dekzand. In het advies worden drie locatie aangemerkt als kansrijk (zones A, B en C). In zone B en C is geadviseerd een karteren booronderzoek uit te voeren. Dit onderzoek is inmiddels uitgevoerd door Mug Ingenieursbureau (Coenen & Van Beek, 2024). Voor zone A nabij het gemaal Borg aan de Hoofdweg te Groningen is geadviseerd een proefsleuvenonderzoek met zeefvakken uit te voeren. Dit onderzoek is uitgevoerd conform de Erfgoedwet, de eisen van de BRL 4000 , protocol 4003 en het Programma van Eisen (Van Beek & Van der Heide, 2024).
In het onderzoeksgebied is een proefsleuf met een omvang van 12 x 3 m (lxb) aangelegd. In verband met de aanwezigheid van een aardgastransportleiding (zie ook Afbeelding 3) direct ten oosten van het onderzoeksgebied kon de proefsleuf in oostelijke richting niet breder gemaakt worden. Hiermee wordt een oppervlak van ruim 30% middels een proefsleuf onderzocht. De proefsleuf is opgedeeld in 6 kolommen en 24 rijen, zodat 144 zeefvakken ontstaan. Deze zeefvakken zijn elk 0,5 x 0,5 m groot. In elke rij is een zeefvak bemonsterd door twee lagen van elk 5 cm dik uit te scheppen en vervolgens nat te zeven over een zeef met een maximale maaswijdte van 3 mm. Op deze wijze is een dambordpatroon verspreid over de onderzoekslocatie van in totaal 24 zeefvakken (ca. 5,5% van het oppervlak van de proefsleuf) ontstaan. In elk zeefvak zijn twee lagen van 5 cm bemonsterd en gezeefd. Gedurende het veldwerk bleek dat de vuursteenconcentratie tot een grotere diepte reikte dan was verwacht. Ook bleek dat de concentratie zich met name in het noordoosten van de proefsleuf manifesteert. Op basis hiervan zijn in overleg met de bevoegde overheid en de opdrachtgever extra zeefvakken bemonsterd en gezeefd. Na het uitgraven en zeven van de vakken is een vlak in de C-horizont aangelegd, om dit te controleren op de aanwezigheid van grondsporen zoals haardkuilen.
Het proefsleuvenonderzoek heeft aangetoond dat zich in het onderzoeksgebied een behoudenswaardige vindplaats uit het mesolithicum bevindt. De vindplaats dateert in de middenfase van het mesoliticum, tussen ca. 8000/7500 v.Chr. en ca. 6400 v.Chr. De vindplaats is grotendeels intact aanwezig in de top van het dekzand, direct onder de bouwvoor, in de E- en B-horizont. Aanbevolen wordt de vindplaats te behouden. Hiertoe is met de opdrachtgever overeengekomen de watertransportleiding onder de vindplaats door te geleiden middels een gestuurde boring waarbij een dekking -t.o.v. de bovenkant van de leiding- wordt gehanteerd van 1,5 m -mv. Het diepste niveau waarop nog vondsten zijn aangetroffen bevindt zich op ca. 0,8 m -mv, waardoor er nog een buffer is van ca. 0,7 m ten opzichte van de bovenkant van de watertransportleiding. Ook zullen er ter hoogte van de vindplaats geen bodemingrepen plaatsvinden en wordt er geen werkstrook aangelegd.
