Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Henk Apon

DOI

HENK APON (NL) Henk Apon zat nog in de vijfde klas van de HBS toen hij opgepakt werd bij de razzia. Twee van zijn broers waren al ondergedoken, en ze durfden het risico op een huiszoeking niet te lopen. Vanaf het Feijenoordstadion is hij samen met zo’n duizend andere mannen richting Waddinxveen en Utrecht gelopen om uiteindelijk tewerkgesteld te worden bij Ede in de buurt. Daar heeft hij loopgraven moeten graven in het gebied dat nog alle sporen droeg van de Slag om Arnhem. Ook nu werd er nog geschoten, ook op hen. Nadat er bij hem geelzucht werd geconstateerd, kreeg hij met drie anderen toestemming om terug naar huis te gaan. Onderweg kregen de mannen te maken met geallieerden die wegen bombardeerden.Bij thuiskomst bleek dat zijn vader een hongeroedeem had, één zus getrouwd was en de twee andere zussen op hongertocht waren gegaan. Zelf heeft hij de bevrijding, die vanaf begin mei werd gevierd, uitbundig meegevierd. Hij vertelt over de voedseldroppings en over zijn school en verdere opleiding, militaire dienst en werk na de bevrijding.

Inhoud bestand _foto:scan persoonsbewijs van geïnterviewde.

SAMENVATTING ONDERWERP. Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".

HENK APON (EN) Henk Apon was still in the fifth year of high school when he was arrested during the raid. Two of his brothers had already gone into hiding and they did not dare to risk a house search. From the Feijenoord stadium he walked with about a thousand other men towards Waddinxveen and Utrecht to eventually be put to work near Ede. There he had to dig trenches in the area that still bore all the traces of the Battle of Arnhem. Even now they were still being shot at, including them. After he was diagnosed with jaundice, he and three others were given permission to return home. On the way, the men encountered Allies who were bombing roads.When they got home, it turned out that his father had hunger edema, one sister was married and the other two sisters had gone on a hunger march. He himself exuberantly celebrated the liberation, which was celebrated from the beginning of May. He talks about the food drops and about his school and further education, military service and work after the liberation.

File content _photo:scan of identity card of interviewee.

SUMMARY OF THE SUBJECT. On the evening of 9 November 1944, a cordon was placed around Rotterdam and Schiedam by the German army. All important bridges and strategic points were closed off, trams were no longer running and telephone traffic was blocked. On the following two days, more than 52,000 Rotterdammers and Schiedammers between the ages of seventeen and forty were arrested and taken to Germany to perform forced labour there, often in appalling conditions. The Rotterdam Raid was one of the largest manhunts that the German National Socialist regime ever conducted. The resistance newspaper Vrij Nederland reacted with shock, writing on 14 December 1944: ‘Fifty thousand Dutch men let themselves be led away like sheep and just as many women watch as their husbands and sons are led defenceless to Hitler’s slaughterhouse’. The project Journey of the Razzia is based on filmed testimonies of men who experienced the raid and the subsequent journey, to fill a gap in the historiography and to provide insight into the events based on the theme "Maneuverability of an individual in a society under pressure”.

HENK APON (NL) Henk Apon war noch in der fünften Klasse des Gymnasiums, als er bei der Razzia festgenommen wurde. Zwei seiner Brüder waren bereits untergetaucht und wagten es nicht, eine Hausdurchsuchung zu riskieren. Vom Feijenoord-Stadion aus marschierte er mit etwa tausend anderen Männern in Richtung Waddinxveen und Utrecht, um schließlich in der Nähe von Ede eingesetzt zu werden. Dort musste er in dem Gebiet Schützengräben ausheben, in dem noch alle Spuren der Schlacht von Arnheim zu sehen waren. Auch jetzt wurde noch geschossen, auch auf sie. Nachdem bei ihm Gelbsucht diagnostiziert worden war, durften er und drei andere nach Hause zurückkehren. Unterwegs begegneten die Männer Alliierten, die Straßen bombardierten.Als sie nach Hause zurückkehrten, stellte sich heraus, dass sein Vater an einem Hungerödem litt, eine Schwester verheiratet war und die anderen beiden Schwestern an einem Hungermarsch teilgenommen hatten. Er selbst feierte ausgelassen die Befreiung, die ab Anfang Mai gefeiert wurde. Er erzählt von den Lebensmittelabwürfen und von seiner Schul- und Weiterbildung, seinem Militärdienst und seiner Arbeit nach der Befreiung.

Dateiinhalt _Foto:Scan des Personalausweises des Interviewpartners.

ZUSAMMENFASSUNG THEMA. Am Abend des 9. November 1944 errichtete die deutsche Armee eine Sperre um Rotterdam und Schiedam. Alle wichtigen Brücken und strategischen Punkte wurden abgesperrt, Straßenbahnen fuhren nicht mehr und der Telefonverkehr war unterbrochen. An den beiden folgenden Tagen wurden über 52.000 Einwohner Rotterdams und Schiedams im Alter zwischen 17 und 40 Jahren festgenommen und nach Deutschland verschleppt, um dort unter oft entsetzlichen Bedingungen Zwangsarbeit zu verrichten. Die Razzia in Rotterdam war eine der größten Menschenjagden, die das nationalsozialistische Regime in Deutschland jemals durchgeführt hat. Die Widerstandszeitung Vrij Nederland reagierte schockiert und schrieb am 14. Dezember 1944: „Fünfzigtausend Niederländer ließen sich wie Schafe abführen und ebenso viele Frauen mussten zusehen, wie ihre Männer und Söhne wehrlos zu Hitlers Schlachthaus geführt wurden.“. Das Projekt „Journey of the Razzia“ basiert auf gefilmten Zeugenaussagen von Männern, die die Razzia und die anschließende Reise miterlebt haben, um eine Lücke in der Geschichtsschreibung zu schließen und unter dem Thema „Der Handlungsspielraum eines Individuums in einer Gesellschaft unter Druck“ Einblicke in die Ereignisse zu geben.

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-2ch-wxzc
Metadata Access https://ssh.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/dans-2ch-wxzc
Provenance
Creator E. J. de Jager
Publisher DANS Data Station Social Sciences and Humanities
Contributor NIOD; E. J. de Jager MA; Erik J. de Jager MA; T. Broere (Transcriber voor Stichting Reis van de Razzia); S. Coppens (Researcher voor Erik J de Jager Documentary Films); A. Oosthoek (Historical Advisor for Stichting Reis van de Razzia); E. Hafkamp (Production Consultant for Erik J de Jager Documentary Films); Funding Agency: Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds; Funding Agency: Van Ommeren-de Voogt Stichting; Funding Agency: Stichting Swart van Essen; Funding Agency: van Capellen Stichting; Funding Agency: Stichting de Groot Fonds; Funding Agency: Stichting Fonds Schiedam Vlaardingen e.o.; Funding Agency: vFonds; Funding Agency: Nationale Postcode Loterij; Funding Agency: Prins Bernard Cultuurfonds Zuid-Holland; Funding Agency: DeltaPORT Donatie Fonds
Publication Year 2014
Funding Reference See Contributors
Rights CC-BY-NC-SA-4.0; info:eu-repo/semantics/openAccess; http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0
OpenAccess true
Contact NIOD (NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies); E. J. de Jager MA (Erik J. de Jager Documentary Films & Projects)
Representation
Resource Type video 2K, PDF, DOCX, vtt; Dataset
Format application/zip; application/pdf; text/vtt; application/vnd.openxmlformats-officedocument.wordprocessingml.document; video/mp4; application/octet-stream
Size 39794; 119324; 50849; 48555; 45883; 3122841; 165399743; 48218; 239308
Version 3.0
Discipline Agriculture, Forestry, Horticulture, Aquaculture; Agriculture, Forestry, Horticulture, Aquaculture and Veterinary Medicine; History; Humanities; Life Sciences; Social Sciences; Social and Behavioural Sciences; Soil Sciences
Spatial Coverage Papendrecht