BAAC heeft tussen 24 en 29 november en aanvullend op 5 december 2019 in opdracht van Levvel een archeologische opgraving uitgevoerd binnen een deel van het aardwerk van kazemat XI (luchtdoelremise) op de Afsluitdijk bij Den Oever. Tijdens het onderzoek is één werkput aangelegd (werkput 1). Er zijn drie vlakken gedocumenteerd met een totale oppervlakte van1966 m2. Hiervan is 1834 m2 in vlak 1, 104 m2 in vlak 2 en 28 m2 in vlak 3 onderzocht. Het wallichaam en de kazemat vormen een beschermd Rijksmonument (Rijksmonument nummer: 510374). De aanleiding voor het archeologisch onderzoek is de aanleg van een nieuw pomp- en spuicomplex bij de Stevinsluizen bij Den Oever. Een deel van het complex is ter hoogte van kazemat XI en het omvangrijke aardwerk dat rondom dit bouwwerk ligt gepland.Uit het vooronderzoek bleek dat er in het aardwerk rondom kazemat XI sporen uit de Tweede Wereldoorlog aanwezig waren en konden worden verwacht. Zo kwam onder andere naar voren dat het aardwerk tijdens de oorlog door de Duitse bezetter is aangepast in het kader van de Atlantikwall en er betonnen Deckungslöcher (schuilgaten) zijn aangelegd. Het bouwhistorische onderzoek naar kazemat XI, dat in 2019 door BAAC is uitgevoerd, bracht verder naar voren dat in het aardwerk verschillende gedekte wegen, open beddingen voor het Nederlandse luchtdoelgeschut en eventuele schuttersposities en mitrailleuropstellingen aanwezig waren en het aardwerk tijdens de oorlog en de Koude Oorlog opnieuw in stelling is gebracht door de aanleg van veldversterkingen en enkele bouwwerken.Het veldwerk heeft aangetoond dat er binnen het plangebied een zeer goed bewaarde vindplaats uit het Interbellum, Tweede Wereldoorlog en Koude Oorlog aanwezig is. Het maakt hiermee deel uit van een bijzonder en vooral sterk gelaagd militair landschap. De opgegraven sporen die tot de Nederlandse bezetting in het Interbellum en de mobilisatie behoren, waren kazemat XI, de gedekte weg (ten westen van de kazemat), een open opstelling voor een zware mitrailleur (zuiden plangebied naast kazemat X), het aardwerk zelf, één open bedding voor luchtdoelgeschut (op het dak van kazemat XI), paalkuilen als onderdeel van hekversperringen (rondom het aardwerk), losse paalkuilen, één hemelwaterafvoer, riolering en regenwaterbak met put (ten oosten kazemat XI). De sporen zijn goed tot zeer goed geconserveerd en gaaf. Enkel de open bedding voor het luchtdoelgeschut en de Nederlandse open opstelling voor een zware mitrailleur zijn tijdens de oorlog door de Duitse bezetter aangepast en hierdoor aangetast in hun oorspronkelijke vorm.Tot de Duitse gebruiksfase (1940-1945) kunnen drie kuilen, drie schuttersputten, één mitrailleurpositie (MG-Feuerstelle) met loopgraaf, vier Deckungslöcher, één latrine, één Ringstand voor een Franse tankkoepel en één manschappenverblijf (Tagesraum) worden gerekend. De gebouwde werken zijn na de oorlog ontmanteld of gedeeltelijk tijdens de Koude Oorlog hergebruikt, waaronder de Duitse latrine. Hierdoor zijn er enkele beschadigingen aan de bouwwerken toegebracht en is het interieur verwijderd of gedeeltelijk gesloopt, zoals bij de latrine waar de houten ombouw en zijpanelen van de toiletten ontbreken. De gebouwde werken zijn verder goed geconserveerd en nog steeds aan het maaiveld zichtbaar. Deze bouwwerken dateren uit de periode na 1942, toen de gehele Afsluitdijk verder versterkt werd in het kader van de Atlantikwall. De veldversterkingen, waaronder de loopgraaf, schuttersputten en mitrailleursnest waren direct onder de bouwvoor of vanaf het maaiveld zichtbaar, gaaf en goed geconserveerd gebleven.In totaal zijn er 226 vondsten verzameld die onder 24 individuele vondstnummers zijn geregistreerd. Afgezien van de vele metaalvondsten (hulzen) die bij de aanleg in de bouwvoor zijn aangetroffen, zijn de meeste vondsten uit sporen (gesloten contexten) afkomstig. Het gaat hierbij om de schuttersputten (Deckungslöcher) die later als afval/asputten zijn gebruikt en de MG-Feuerstelle (S1041). Bij het onderzoek zijn 12 stuks glas, zes stuks keramiek, 18 fragmenten kunststof, 49 metalen objecten, 135 stuks messing (hulzen), één fragment dierlijk bot, drie stuks leer, een stuk hout en een stuk textiel verzameld.De vondsten zijn in te delen in drie gebruiksfases: aanleg verdediging in het Interbellum (1932/1940), Duitse bezetting (1940-1945) en Koude Oorlog (1945-1970). De functiegroepen waarin het vondstmateriaal kan worden ingedeeld, is voor deze perioden sterk gelijkend. Het gaat hoofdzakelijk om materiaal dat voor dagelijkse diensttaken werden gebruikt, de vrije tijd in en rondom de verdedigingswerken en de bouw van de kazemat en aanleg van het aardwerk. Zo is er tussen het afval veel kookgerei, opslagmateriaal, gereedschap, tafelgerei, materiaal voor ontspanning en munitie (de hulzen van verschoten patronen) aangetroffen.

Date Submitted: 2022-03-10