Inleiding In opdracht van MVJ Ontwikkelingen B.V. heeft RAAP in de periode april-mei 2025 een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd ter plaatse van plangebied Haspengouw (nr. 7) en Kruisstraat (nrs. 35 en 37) te Heer (gemeente Maastricht). Het onderzoek vond plaats in het kader van een aanvraag planologische omgevingsvergunning (voormalige bestemmingsplanwijziging). In het plangebied zal de huidige bebouwing gesloopt worden en nieuwbouw gerealiseerd worden. Resultaten Het plangebied kent een gunstige hoge en droge ligging op een lösswand, in het overgangsgebied van het lager gelegen Maasdal naar het hoger gelegen lösslandschap. De bodem is in het gebied niet gekarteerd vanwege de ligging in de bebouwde kom. Van nature worden radebrikgronden verwacht, maar vanwege de ligging op een lösswand en nabij de terrasrand van het terras van Caberg, kan uitgegaan worden van enige vorm van hellingerosie, waardoor wellicht eerder een bergbrikgrond of zelfs een vaaggrond aanwezig zou kunnen zijn. In het plangebied is nog geen archeologische vindplaats bekend. Het maakt wel deel uit van de historische dorpskern van Heer, een monument van hoge archeologische waarde, waar bewoningssporen uit de late middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd kunnen worden verwacht (AMKmonumentnr. 16417). Binnen een straal van max. 500 m zijn er vooral vindplaatsen uit de Romeinse tijd en de late middeleeuwen t/m nieuwe tijd bekend. Het plangebied was in het begin van de 19e eeuw al bewoond. Op het kadastrale minuutplan zijn meerdere huizen met achtererven te zien die zich concentreerden langs de voorlopers van de toen al aanwezige wegen Kruisstraat en Haspengouw. Omstreeks 1989 vindt ook uitbreiding van de bebouwing naar het achterliggende terrein plaats. Daarna blijft het plangebied nagenoeg onveranderd. Vanwege de gunstige ligging nabij een terrasrand en in de mogelijke nabijheid van geulen in het Maasdal, kunnen vindplaatsen van jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en mesolithicum niet worden uitgesloten. Verder is er een algemene hoge archeologische verwachting voor nederzettingen van landbouwers uit de periode neolithicum t/m volle middeleeuwen. Vanwege de ligging in de historische kern van Heer, is er een zeer hoge archeologische verwachting voor nederzettingsresten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Deze zeer hoge verwachting wordt onderschreven door de aanwezigheid van historische bebouwing op het kadastrale minuutplan uit het begin van de 19e eeuw. Vanwege de ligging op een lösswand en nabij een terrasrand, wordt als gevolg van hellingerosie verwacht dat ondiepe sporen en vondststrooiingen niet meer intact zijn, maar delen van dieper ingegraven sporen wel. Over de mate van erosie en de gaafheid van eventueel aanwezige sporen kan op basis van dit bureauonderzoek echter geen uitspraken gedaan worden. Vanwege de ligging binnen de historische kern van Heer, wordt wel verwacht dat relatief jonge archeologische resten (late middeleeuwen en nieuwe tijd) nog gaaf bewaard zullen zijn, met uitzondering van de locaties van plaatselijke verstoringen (funderingsstroken, kabels en leidingen) . Advies Vanwege de ligging in de historische kern van Heer , is er voor het plangebied een (zeer) hoge archeologische verwachting voor nederzettingsresten. Eventuele aanwezige archeologische resten zullen bij de geplande ingrepen (tot max. 1,8 m -Mv) verstoord worden, al zullen er ook delen in het plangebied al (plaatselijk) zijn verstoord (vb. kelders onder huizen Kruisstraat nrs. 35 en 37, alsook elders eerder plaatselijke verstoringen van funderingsstroken en kabels en leidingen) , zoals dat meestal het geval is in historische kernen. Aangezien planaanpassing niet aan de orde zal zijn, alsook in historische kernen boorgegevens (‘verstoringen’) lastig te interpreteren zijn, wordt een archeologisch inventariserend veldonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek aanbevolen, na de bovengrondse sloop van de bestaande gebouwen. Het doel van een inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven is om vast te stellen of binnen de begrenzing van het plangebied archeologische resten aanwezig zijn. Indien dit zo blijkt dat zal ook de waarde van deze resten bepaald worden. Voor het uitvoeren van een proefsleuvenonderzoek dient er een door de gemeente Maastricht goedgekeurd PVE (Programma van Eisen) opgesteld te worden. Dit rapport geeft (selectie)adviezen. Het is aan de bevoegde overheid, de gemeente Maastricht, deze al dan niet over te nemen in de vorm van een (selectie)besluit.