In opdracht van De Bulders Woningbouw heeft Transect in de periode februari-april 2014 een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd in het plangebied De Bulders, gelegen tegen de zuidflank van het dorp Heeze (gemeente Heeze-Leende). De aanleiding voor het onderzoek is een op handen zijnde bestemmingsplanwijziging op het terrein, die woningbouw in het plangebied mogelijk moet maken. Vanuit het gemeentelijk beleid heeft het plangebied een archeologische verwachting, hetgeen betekent dat in het plangebied behoudenswaardige archeologische resten aanwezig kunnen zijn. Om in het plangebied toch woningbouw mogelijk te maken, is een archeologisch vooronderzoek vereist. Tijdens het veldonderzoek is vastgesteld dat in het onderzochte gebied een zwak glooiend dekzandlandschap schuil gaat met een tweetal dekzandruggen. Deze ruggen zijn bepalend voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen in het plangebied, vooral vanwege de hogere en (relatief) drogere ligging in het landschap. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek zijn verwachtingszones gedefinieerd, waar op grond van de bodemopbouw en mate van intactheid mogelijk vindplaatsen aanwezig kunnen zijn. Deze verwachtingszones zijn weergegeven in Bijlage 11, waarbij een onderscheid is gemaakt in zones met een lage, een middelhoge en een hoge verwachting. Het verdient de aanbeveling om de middelhoge en hoge verwachtingszones als dubbelbestemmingen in het nieuwe bestemmingsplan op te nemen. Ook is voor deze zones een voorstel tot vervolgonderzoek geformuleerd, wanneer de dubbelbestemming in de te realiseren woonwijk niet behouden kan blijven. Voor de gebieden met een middelhoge en hoge verwachting wordt bij graafwerkzaamheden op deze plekken karterend onderzoek aanbevolen. Voor de hoge verwachtingszone bestaan twee opties: Op de flanken van de rug bestaat de verwachting dat er steentijdvindplaatsen aanwezig zijn. Bij waarnemingen aan het maaiveld zijn hiervoor reeds aanwijzingen voor gevonden. Ook is de bodem goeddeels intact gebleven. Op grond hiervan wordt geadviseerd de flanken van de dekzandrug te onderzoeken met behulp van een karterend booronderzoek (1,3 ha). Het hoger gelegen deel van de rug leent zich daarentegen meer voor een proefsleuvenonderzoek. Hoewel op plekken sprake is van een intacte bodem, kunnen vondstlagen van vindplaatsen zijn verploegd en verspreid over het terrein. Om inzicht te krijgen in de verbreiding van vindplaatsen op die plek verdient daarom een proefsleuvenonderzoek de aanbeveling (1,6 ha). Voor het historisch erf kan volstaan worden met een karterend booronderzoek. De ligging van het erf in een laagte zou ertoe geleid moeten hebben dat ophooglagen zijn aangebracht om een erf in natte context te kunnen aanleggen. Deze ophooglagen zijn door middel van aanvullend (karterend) booronderzoek op te sporen, aan de hand waarvan concrete uitspraken over de aanwezigheid van oudere (nederzettings)resten te doen zijn. De middelhoge verwachtingszone (circa 4.000 m2 ) bevat op grond van lithologische en landschappelijke aanwijzingen mogelijk off-site vindplaatsen. Dergelijke vindplaatsen laten zich lastig door systematisch onderzoek opsporen, maar mogelijk kunnen door het plaatsen van een paar strategisch geplande sleuven (bijv. op de grens naar het “natte” en dwars op de helling) een deel aan zaken binnen die zone worden gevonden (paden, afvallagen e.d.). In de lage verwachtingszone (1,3 ha) zijn geen lithologische of morfologische aanwijzingen gevonden om te veronderstellen dat daar archeologische resten te verwachten zouden zijn. Daarom zijn voor dat gebied geen vervolgmaatregelen geformuleerd. Wel wijzen wij erop dat op het moment tijdens de werkzaamheden archeologische zaken aan het licht komen, een wettelijke verplichting geldt deze te melden conform de Monumentenwet 1988, artikel 53. Uit praktische overwegingen wordt geadviseerd deze melding bij de gemeente Heeze te doen.
