In november 2005 werd in opdracht van de gemeente Sluis archeologisch onderzoek uitgevoerd in Schoondijke (gemeente Sluis) op de locatie Einsteinstraat. Het onderzoek en onderhavig rapport is tot stand gekomen door een samenwerking van ADC ArcheoProjecten en het VNCproject 'Verdwenen cultuurlandschappen in het grensgebied van Vlaanderen en Nederland' van de Universiteit Gent (België) en de Universiteit Wageningen. In het plangebied langs de Einsteinstraat werd een industriezone uitgebreid. Deze bouwplannen zouden de aanwezige archeologische resten vernietigen.Vooronderzoek heeft immers uitgewezen dat zich op deze plaats laatmiddeleeuwse bewoning bevond. Er werd een middeleeuwse omwalde hoeve verwacht. Historisch-geografisch onderzoek kon dit vermoeden reeds voor de start van de opgravingen bevestigen. De site werd geïdentificeerd als een niet bij naam genoemd hof met walgracht, zoals vermeld staat in de ommeloper van de Oude Yevenwatering uit 1550-51. Ook de eigendomgeschiedenis gedurende de 16de eeuw kon in belangrijke mate gereconstrueerd worden.Tijdens het archeologisch onderzoek kwamen resten aan het licht van een omgracht en deels ommuurd opperhof, en een neerhof met stalgebouw. Op het neerhof zijn onder andere een stalgebouw, enkele hooioppers, grachten, kuilen en een drenkput onderzocht. Het stalgebouw dat volledig werd blootgelegd dateert uit de eerste helft of het derde kwart van de 16de eeuw.Vondstmateriaal wees uit dat de site bewoond is geweest tussen de tweede helft 13de of 14de eeuw en de late 16de eeuw. De site, gelegen op enkele honderden meters ten noordwesten van de verdwenen dorpskom van Oud-Schoondijke, werd ontsloten door een netwerk van waterwegen en was gebouwd op de grens van akker- en grasland. Vermoedelijk werd de site onder de oorlogsdruk verlaten in het laatste kwart van de 16de eeuw (Tachtigjarige Oorlog, 1566-1648). Het landschap rond Oud-Schoondijke werd kort nadien door de Zeventien Provincies (Noordelijke Nederlanden) onder water gezet als verdedigingsmaatregel tegen het Spaanse leger onder Alexander Farnese. De jaren erop ontwikkelde het goed georganiseerde middeleeuwse landschap zich in een getijdenlandschap, waardoor de site en het omringende land grotendeels onder sedimentatie verdween. Pas omstreeks 1650 werd de omgeving opnieuw bewoonbaar.Historische gegevens en een greep uit het schaarse vondstmateriaal wijzen erop dat de bewoners van het opperhof tot de hogere lagen van de middeleeuwse samenleving behoorden. Diverse gegevens geven aan dat men zich met ambachtelijke taken, landbouw en veeteelt bezig hield.Of hierbij alleen voor eigen gebruik of ook voor commerciële doeleinden is geproduceerd, is niet duidelijk. De veestapel werd wellicht voornamelijk voor melkproductie gehouden, getuige de vele melkteilen die zijn gevonden. Resten van zaden tonen aan dat in de omgeving vlas en granen werden verbouwd en verwerkt.

Een Archeologische Opgraving