Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Bastiaan Diepenhorst

DOI

BASTIAAN DIEPENHORST (NL) Bastiaan DiepenhorstBastiaan Diepenhorst was achttien jaar toen hij meeging met de razzia. Dat is inmiddels een lange tijd geleden, en het verhaal van Diepenhorst is daardoor niet altijd even duidelijk voor de kijker. Datgene wat hij vertelt, is schrijnend en bij tijd en wijle gewelddadig. Het begint al in Rotterdam wanneer hij weggevoerd wordt. Hij wordt beschoten op het emplacement van de RET als hij zijn broer ziet en naar hem toe wil gaan, maar hij wordt niet geraakt. Hij komt terecht in één van de rijnaken die via Amsterdam over het IJsselmeer naar Kampen voeren. Daar is hij, zoals hij het zelf zegt, ‘het ruim ingegooid’. Daarvandaan is hij met de trein naar Thüringen getransporteerd. Hij heeft ontsnappen overwogen, maar er werd gedreigd met represailles. Wanneer er één zou ontsnappen, zouden anderen worden doodgeschoten.Dat bleken geen loze woorden te zijn. Hoewel de reden Diepenhorst niet duidelijk is geworden, zijn er in Duitsland wel drie van zijn razziagenoten gefusilleerd. Het gerucht ging dat ze een Duitser hadden vermoord. Later, vlak voor de bevrijding, bleek dat hijzelf door het oog van de naald was gekropen. Tijdens zijn inkwartiering bij een Duits gezin had hij het portret van Adolf Hitler omgedraaid. Volgens eigen zeggen stond hij op de nominatie om wegens belediging van de Führer te worden doodgeschoten. Hij werd net op tijd bevrijd door de Russen. Die hebben hem nog gevraagd of hij wraakgevoelens koesterde tegen specifieke personen, want dan konden ze die ophangen. Zelf heeft hij geen namen genoemd, maar anderen wel. Hij heeft de Duitsers dood aan de bomen zien hangen.Bij de tewerkstelling in een kolenmijn in Thüringen zat Diepenhorst diep onder de grond. Hij zat op een plek waar de bommen, die over Thüringen werden uitgegooid, niet bij konden komen. Hij denkt dat dat zijn redding is geweest. Na de bevrijding is hij gerepatrieerd naar Brabant. Omdat Rotterdam bedreigd werd met ziekten en epidemieën, mocht Diepenhorst in eerste instantie niet terugkeren naar Rotterdam. Toen hij na een paar maanden wel naar huis mocht, heeft zijn vader de vlag uitgehangen.Kort na thuiskomst bleek dat Diepenhorst thuis niet meer kon aarden. Wat er tijdens de razzia en daarna was gebeurd, had hem volwassen gemaakt. Ook de dood van zijn moeder, tien dagen voordat de razzia plaatsvond, heeft een rol gespeeld bij zijn keuze om bij familie in Brabant te gaan wonen. Hij ging werken als bakker, maar werd ook actief in de politiek in Rotterdam. Voor en tijdens de verkiezingen hield hij zich bezig met de verkiezingscampagnes van de CHU en het CDA.

Inhoud bestand _foto:- foto van Ausweis van Deutsche Erdöl-Aktiengesellschaft, Mineralölwerke Rositz.- close-up foto van pasfoto op persoonsbewijs.

SAMENVATTING ONDERWERP. Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".

BASTIAAN DIEPENHORST (EN) Bastiaan DiepenhorstBastiaan Diepenhorst was eighteen years old when he went along on the raid. That was a long time ago, and Diepenhorst's story is therefore not always clear to the viewer. What he tells is harrowing and at times violent. It starts in Rotterdam when he is taken away. He is shot at at the RET yard when he sees his brother and wants to go to him, but he is not hit. He ends up in one of the Rhine barges that sail via Amsterdam across the IJsselmeer to Kampen. There he was, as he himself puts it, 'thrown into the hold'. From there he was transported by train to Thuringia. He considered escaping, but was threatened with reprisals. If one escaped, others would be shot dead.Those turned out not to be empty words. Although the reason for Diepenhorst's arrest has not become clear, three of his fellow raiders were shot in Germany. Rumor had it that they had murdered a German. Later, just before the liberation, it turned out that he himself had escaped with a narrow escape. While billeted with a German family, he had turned over the portrait of Adolf Hitler. According to his own statement, he was on the list to be shot for insulting the Führer. He was liberated just in time by the Russians. They asked him if he had feelings of revenge against specific people, so that they could hang them. He himself did not mention any names, but others did. He saw the Germans hanging dead from trees.Diepenhorst was stationed in a coal mine in Thuringia, deep underground. He was in a place where the bombs that were dropped over Thuringia could not reach. He thinks that was his salvation. After the liberation, he was repatriated to Brabant. Because Rotterdam was threatened with diseases and epidemics, Diepenhorst was initially not allowed to return to Rotterdam. When he was allowed to go home after a few months, his father hung out the flag.Shortly after returning home, it became clear that Diepenhorst could no longer settle at home. What had happened during the raid and afterwards had made him an adult. The death of his mother, ten days before the raid took place, also played a role in his choice to go and live with family in Brabant. He went to work as a baker, but also became active in politics in Rotterdam. Before and during the elections, he was involved in the election campaigns of the CHU and the CDA.

Contents of file _photo:- photo of Ausweis of Deutsche Erdöl-Aktiengesellschaft, Mineralölwerke Rositz.- close-up photo of passport photo on identity card.

SUMMARY OF THE SUBJECT. On the evening of 9 November 1944, a cordon was placed around Rotterdam and Schiedam by the German army. All important bridges and strategic points were closed off, trams were no longer running and telephone traffic was blocked. On the following two days, more than 52,000 Rotterdammers and Schiedammers between the ages of seventeen and forty were arrested and taken to Germany to perform forced labour there, often in appalling conditions. The Rotterdam Raid was one of the largest manhunts that the German National Socialist regime ever conducted. The resistance newspaper Vrij Nederland reacted with shock, writing on 14 December 1944: ‘Fifty thousand Dutch men let themselves be led away like sheep and just as many women watch as their husbands and sons are led defenceless to Hitler’s slaughterhouse’. The project Journey of the Razzia is based on filmed testimonies of men who experienced the raid and the subsequent journey, to fill a gap in the historiography and to provide insight into the events based on the theme "Maneuverability of an individual in a society under pressure”.

BASTIAAN DIEPENHORST (DE) Bastiaan DiepenhorstBastiaan Diepenhorst war achtzehn Jahre alt, als er sich der Razzia anschloss. Das ist nun schon lange her und die Geschichte von Diepenhorst ist für den Zuschauer daher nicht immer klar. Was er erzählt, ist erschütternd und teilweise gewalttätig. Es beginnt in Rotterdam, als er abgeführt wird. Er wird auf dem RET-Bahnhof beschossen, als er seinen Bruder sieht und zu ihm gehen will, aber er wird nicht getroffen. Er landet in einem der Lastkähne, die über Amsterdam über das IJsselmeer nach Kampen fahren. Dort wurde er, wie er es ausdrückt, „in den Laderaum geworfen“. Von dort wurde er mit der Bahn nach Thüringen transportiert. Er erwog zu fliehen, wurde jedoch mit Repressalien bedroht. Wenn einer entkam, wurden andere erschossen.Es stellte sich heraus, dass dies keine leeren Worte waren. Obwohl Diepenhorst den Grund nicht ergründen konnte, wurden drei seiner Räuberkollegen in Deutschland hingerichtet. Gerüchten zufolge hatten sie einen Deutschen getötet. Später, kurz vor der Befreiung, stellte sich heraus, dass er selbst durch das Nadelöhr geraten war. Während er bei einer deutschen Familie untergebracht war, hatte er das Porträt von Adolf Hitler abgegeben. Nach eigenen Angaben sollte er wegen Beleidigung des Führers erschossen werden. Er wurde gerade noch rechtzeitig von den Russen befreit. Sie fragten ihn, ob er Rachegefühle gegen bestimmte Personen hege, denn dann könnten sie sie hängen. Er selbst nannte keine Namen, andere jedoch schon. Er sah die Deutschen tot an Bäumen hängen.Während seiner Anstellung in einem Kohlebergwerk in Thüringen war Diepenhorst tief unter der Erde. Er saß an einem Ort, den die über Thüringen abgeworfenen Bomben nicht erreichen konnten. Er glaubt, dass das seine Rettung war. Nach der Befreiung wurde er nach Brabant zurückgeführt. Da Rotterdam von Krankheiten und Epidemien bedroht war, durfte Diepenhorst zunächst nicht nach Rotterdam zurückkehren. Als er nach einigen Monaten nach Hause gehen durfte, hängte sein Vater die Fahne auf.Kurz nach der Rückkehr nach Hause stellte sich heraus, dass Diepenhorst sich zu Hause nicht mehr einleben konnte. Was während der Razzia und danach geschah, hatte ihn reif gemacht. Auch der Tod seiner Mutter zehn Tage vor der Razzia spielte eine Rolle bei seiner Entscheidung, bei seiner Familie in Brabant zu leben. Er begann als Bäcker zu arbeiten, wurde aber auch in der Politik in Rotterdam aktiv. Vor und während der Wahlen war er an den Wahlkämpfen der CHU und der CDA beteiligt.

Inhalt der Datei _Foto:- Foto von Ausweis der Deutschen Erdöl-Aktiengesellschaft, Mineralölwerke Rositz.- Nahaufnahme des Passfotos im Personalausweis.

ZUSAMMENFASSUNG THEMA. Am Abend des 9. November 1944 errichtete die deutsche Armee eine Sperre um Rotterdam und Schiedam. Alle wichtigen Brücken und strategischen Punkte wurden abgesperrt, Straßenbahnen fuhren nicht mehr und der Telefonverkehr war unterbrochen. An den beiden folgenden Tagen wurden über 52.000 Einwohner Rotterdams und Schiedams im Alter zwischen 17 und 40 Jahren festgenommen und nach Deutschland verschleppt, um dort unter oft entsetzlichen Bedingungen Zwangsarbeit zu verrichten. Die Razzia in Rotterdam war eine der größten Menschenjagden, die das nationalsozialistische Regime in Deutschland jemals durchgeführt hat. Die Widerstandszeitung Vrij Nederland reagierte schockiert und schrieb am 14. Dezember 1944: „Fünfzigtausend Niederländer ließen sich wie Schafe abführen und ebenso viele Frauen mussten zusehen, wie ihre Männer und Söhne wehrlos zu Hitlers Schlachthaus geführt wurden.“. Das Projekt „Journey of the Razzia“ basiert auf gefilmten Zeugenaussagen von Männern, die die Razzia und die anschließende Reise miterlebt haben, um eine Lücke in der Geschichtsschreibung zu schließen und unter dem Thema „Der Handlungsspielraum eines Individuums in einer Gesellschaft unter Druck“ Einblicke in die Ereignisse zu geben.

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-zys-jxnx
Metadata Access https://ssh.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/dans-zys-jxnx
Provenance
Creator E. J. de Jager
Publisher DANS Data Station Social Sciences and Humanities
Contributor NIOD; E. J. de Jager MA; Erik J. de Jager MA; T. Broere (Transcriber for Stichting Reis van de Razzia); S. Coppens (Researcher for Erik J de Jager Documentary Films); A. Oosthoek (Historical Advisor for Stichting Reis van de Razzia); E. Hafkamp (Production Consultant for Erik J de Jager Documentary Films); Funding Agency: Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds; Funding Agency: Van Ommeren-de Voogt Stichting; Funding Agency: Stichting Swart van Essen; Funding Agency: van Capellen Stichting; Funding Agency: Stichting de Groot Fonds; Funding Agency: Stichting Fonds Schiedam Vlaardingen e.o.; Funding Agency: vFonds; Funding Agency: Nationale Postcode Loterij; Funding Agency: Prins Bernard Cultuurfonds Zuid-Holland; Funding Agency: DeltaPORT Donatie Fonds
Publication Year 2014
Funding Reference See Contributors
Rights CC-BY-NC-SA-4.0; info:eu-repo/semantics/openAccess; http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0
OpenAccess true
Contact NIOD (NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies); E. J. de Jager MA (Erik J. de Jager Documentary Films & Projects)
Representation
Resource Type video 2K, PDF, DOCX, vtt; Dataset
Format application/zip; application/pdf; text/vtt; application/vnd.openxmlformats-officedocument.wordprocessingml.document; video/mp4
Size 42494; 3031978; 41094; 35476; 37825; 9295235; 113773754; 39708; 190983
Version 3.0
Discipline Agriculture, Forestry, Horticulture, Aquaculture; Agriculture, Forestry, Horticulture, Aquaculture and Veterinary Medicine; History; Humanities; Life Sciences; Social Sciences; Social and Behavioural Sciences; Soil Sciences
Spatial Coverage Rotterdam