Proefsleuvenonderzoek Harderwijk Vispoort Proefsleuvenonderzoek aan de Vispoort te Harderwijk in de gemeente Hardewijk

DOI

Bij het archeologisch onderzoek naar de Lage Brug zijn delen van de constructie van deze steiger aangetroffen daterend in de late 15e tot 17e eeuw. Het gaat hierbij om drie rijen met drie steigerpalen. Het deel vanaf werkput 5 lijkt een andere constructiewijze te hebben gehad. Hier en daar een enkele grote steigerpaal in combinatie met kleinere palen. Mogelijk heeft dit te maken met het hogere en het lagere deel van de brug. De constructie van de brug is ter hoogte van de rijen met drie steigerpalen circa 3 meter breed. Dit komt overeen met de constructie van de Hoge Brug. Mogelijk heeft het deel waarbinnen rijen met drie steigerpalen zijn gebruikt bestaan uit circa 19 rijen van drie palen, wat neerkomt op 57 palen. De oudste steigerpaal dateert in de late 15e eeuw en is waarschijnlijk nog een relict van de brug uit die periode. Van een oudere fase van de Lage Brug, of andere havenconstructies, uit de 13e tot 15e eeuw zijn geen resten aangetroffen.De constructie van de Lage Brug laat meerdere herstelfasen zien, rond 1610, 1640 en 1650. Bij de herstelfase rond 1640 is gebruik gemaakt van steigerpalen met metalen schoenen, in de herstelfasen hiervoor niet. Dit toont aan dat er rond 1640 een noodzaak was voor dergelijke metalen beschermingsmiddelen. Dit maakt het waarschijnlijk dat het puinlichaam aangetroffen tussen de steigerpalen is gestort tussen 1610 en 1640. De steigerpaal geplaatst op het einde van de Lage Brug in werkput 7 is geslagen rond 1650. Deze paal bezit geen metalen schoen, wat aangeeft dat zich hier geen puinlichaam heeft gelegen. Op basis van het gebruik van metalen schoenen lijkt het er op dat de steigerpalen zonder deze metalen beschermingsmiddelen gedateerd moeten worden vóór 1640 en de palen met metalen schoenen er na.Het plan uit 1591 voor een nieuwe haven lijkt op basis van het aangetroffen puinlichaam en historisch kaartmateriaal ten dele te zijn uitgevoerd. In 1649 wordt een nieuw plan opgesteld dat lijkt te zijn gebaseerd op het plan uit 1591. Dit plan laat zien dat men van plan was om tussen beide havenbruggen een stuk land te winnen om zodoende aan de zeezijde een breed havenhoofd te creëren. Dit plan lijkt te zijn uitgevoerd, in ieder geval voor het deel van de Lage Brug dat onderzocht is. Er is tussen beide bruggen een grondkering aangelegd, de Kadijk, waarbij hergebruikt hout is gebruikt. Onder andere van een zeevarende kotter. Tussen deze Kadijk en de stadsmuur is inderdaad land gewonnen vanaf het midden van de 17e eeuw. Ook is hierbij het nog openliggende deel direct vóór de Vischpoort gedicht. Of het plan voor de nieuwe haven in zijn totaliteit is uitgevoerd kan niet worden bevestigd. Een bijzondere vondst is dat van een scheepswrak (de Harderwijk 1). Het gaat hierbij om de resten van een punter met een visbun bedoeld voor het vervoer van levende vangst vanaf de vissersschepen naar de stad (Vischmarkt). Het vaartuig is gebouwd tussen 1642 en 1658. Na een periode van intensief gebruik zijn de nog bruikbare delen verwijderd en is het vaartuig afgezonken aan de westzijde van de steiger.Gedurende de 17e en 18e eeuw is de aanleg van de nieuwe haven voortgezet waarbij het is gelukt om nieuw land aan te winnen tussen beide bruggen en daar buiten. Hierbij is niet alleen gebruik gemaakt van antropogene stortlagen, maar ook van de werking van de Zuiderzee. Dat de zee op gezette tijden van zich liet spreken laten weg geslagen delen van het puinlichaam en van het gewonnen land zien aan de noordoostzijde van de Lage Brug. Rond het midden van de 18e eeuw verdwijnt de Lage Brug uit het beeld. De onderzijde van de constructie, de steigerpalen, blijven achter in de bodem. Van het bovenste deel wordt niets terug gevonden. Na een periode van nieuwe ophogingen, de aanleg van greppels en een straatje ontstaat de Boulevard zoals oudere inwoners zich nog kunnen herinneren.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-xey-3sjg
Metadata Access https://archaeology.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/dans-xey-3sjg
Provenance
Creator S. Diependaal
Publisher DANS Data Station Archaeology
Contributor R.C.B. Steenbak; Econsultancy BV
Publication Year 2021
Rights DANS Licence; info:eu-repo/semantics/restrictedAccess; https://doi.org/10.17026/fp39-0x58
OpenAccess false
Contact R.C.B. Steenbak (Provincie Noord-Brabant)
Representation
Resource Type Dataset
Format application/pdf; image/jpeg; text/xml; application/dbf; application/shp; application/shx; text/csv; image/png
Size 3749289; 164576; 165555; 167713; 166128; 167704; 167946; 171036; 172447; 167339; 166659; 166551; 165579; 164120; 166582; 165735; 2520224; 157378; 241836; 367147; 157416; 257095; 99700; 109772; 71745; 403482; 264276; 31726; 84165; 24263; 281930; 147196; 234961; 255290; 43643; 151175; 57282; 92736; 36395; 197448; 341434; 57285; 481675; 438349; 416282; 609863; 425676; 1074156; 1094787; 527772; 64371; 1103376; 311469; 293993; 179216; 160601; 361230; 210610; 472081; 157150; 177885; 257211; 192040; 108779; 236941; 139312; 134828; 60186; 132350; 122223; 274173; 145788; 104928; 101275; 203478; 274483; 322672; 180783; 123962; 30029; 148436; 102793; 163656; 217437; 30035; 173864; 731121; 1192400; 281537; 77724; 124297; 116459; 112340; 3937518; 4223497; 3937721; 3777696; 3358374; 3258520; 4200014; 3918997; 4121705; 4168148; 3923974; 3936352; 3574702; 4435837; 3394089; 4210297; 3879088; 3937080; 4419979; 4377441; 4015166; 4420802; 4141310; 4259904; 4265684; 6347083; 7359108; 5950319; 3128309; 6429243; 6609170; 3989380; 4232927; 3745037; 4259332; 3938650; 3683054; 3989198; 4121040; 3825163; 4414398; 3473748; 3972666; 4144626; 3899376; 4095811; 3659203; 4062988; 3939525; 3739883; 4134355; 4194117; 3666106; 3912329; 3989532; 3967594; 3914950; 4114273; 4067978; 4146073; 3922046; 3899901; 4314133; 4100964; 4234246; 4237752; 4305967; 4297931; 4243546; 4173383; 4115147; 3977720; 4207533; 4245929; 4290185; 4370223; 4296514; 4270297; 4289010; 4243443; 4159598; 4269442; 4302700; 4370380; 4119074; 4364636; 3977201; 3720442; 3677067; 4275721; 3721942; 3923858; 4138778; 4317201; 4253192; 4364933; 4059681; 3924305; 4125052; 3960235; 4431727; 3729817; 4397602; 3867729; 4265880; 4138587; 3936873; 3854965; 4306148; 4437065; 3950496; 4006512; 3870553; 4026182; 3899231; 3958976; 3851831; 3902065; 3939645; 3910544; 3790926; 4427955; 3994568; 4188983; 2982981; 3951370; 3991481; 3826663; 4021248; 3229721; 3879951; 3966961; 3979104; 3870230; 4033185; 4312286; 3763198; 4070479; 3857858; 3467204; 3900506; 4037053; 3866683; 3775043; 3900977; 4236596; 4439991; 3135403; 3982667; 3939210; 4167145; 4100247; 4115575; 3229291; 4000690; 3471820; 4044855; 3666561; 3615665; 3731285; 3821138; 3517404; 4260163; 3714115; 4309489; 4117591; 3936889; 4270524; 3882560; 3970540; 3929918; 3858439; 4004152; 4040614; 3954585; 3868450; 3855865; 4157796; 4112092; 3780602; 4098857; 3875406; 3994596; 3982763; 3718192; 4331072; 4178385; 3534276; 3936434; 3871776; 3732984; 3763105; 4162102; 3869714; 4128479; 4417094; 3798452; 3904205; 4260725; 3052338; 4124008; 4223780; 4404233; 4394572; 4089857; 4282601; 4124783; 3966663; 4114964; 3938314; 4106332; 4259448; 4313569; 3910452; 3749740; 4083606; 3908400; 3968261; 3921846; 4042478; 4072663; 3900967; 4377632; 3709631; 3933610; 4396159; 4396550; 3689205; 4306559; 3130043; 4040824; 4092417; 4306260; 3994532; 3972219; 4300273; 3626440; 3791395; 3730330; 4198709; 4375893; 3725573; 3594254; 4052766; 3318286; 3709629; 3471351; 3576450; 3684848; 3968109; 3961620; 3202376; 4012786; 3772819; 3965547; 3896675; 4440391; 3895347; 4196046; 4005989; 4008299; 4078137; 3937793; 3869368; 3972395; 3792215; 3910203; 3939320; 3658485; 3621191; 3818304; 3652426; 3292875; 3818740; 3794211; 3143174; 4107399; 4045742; 4136186; 4350508; 3830346; 4030089; 3962397; 3168888; 4453781; 4133030; 4136610; 3692326; 3254646; 4110248; 4227794; 4091402; 4058219; 4110069; 3991055; 3967859; 4411227; 3869052; 3890390; 4069994; 4021614; 3888080; 4269104; 4368797; 4113013; 3977564; 4331174; 3822729; 4173621; 4322756; 4299490; 4348906; 3551743; 3914630; 3848895; 4034335; 4263296; 4343633; 3790711; 3368883; 3378432; 3844698; 4048385; 4165943; 4122104; 4197489; 4083941; 4151513; 3225846; 3528790; 3225431; 3368382; 3670973; 3213308; 3327475; 4059022; 3678208; 3757984; 3730507; 3894576; 3866682; 4057801; 3612790; 3032718; 3785129; 3182222; 3398320; 3371474; 3003503; 3169057; 3148755; 3860000; 3892881; 4113217; 3718051; 3968024; 4216188; 3375551; 4090525; 3832110; 3864289; 3941261; 4363542; 3839120; 4051782; 4019145; 3380406; 3640294; 3745524; 4060120; 4354158; 4441897; 3942101; 3944401; 4139825; 3903386; 4059210; 4086092; 3686221; 4388388; 3827408; 3983886; 3794269; 4049480; 3910617; 4293007; 3928027; 4012926; 3821006; 3009938; 3226825; 4104024; 4067368; 4007777; 3951970; 4005543; 4292316; 4191578; 3915194; 3895333; 4094660; 3838686; 4037147; 3851787; 4141419; 3366084; 4188405; 4087399; 3916543; 3905868; 3258222; 3946073; 3834376; 3398379; 3885689; 3761846; 3828301; 3893610; 4091569; 4302682; 3734701; 3165400; 3866410; 4413865; 4221524; 4051694; 3880326; 3438030; 3928146; 4062338; 4136704; 4015362; 4455439; 3844192; 4236020; 3601286; 3759446; 4094227; 3877440; 3903375; 4153266; 4087366; 4238709; 3900870; 4353723; 3994085; 4084308; 3715171; 3622358; 3500601; 3893196; 3831968; 3671859; 4129756; 4273982; 3744245; 3173871; 3900064; 3823154; 3898677; 3930238; 3397797; 4133967; 3430656; 4158138; 4344569; 3311330; 2926677; 4115985; 3575203; 4022065; 3675469; 4351012; 4307922; 4407332; 4306347; 3677794; 4370706; 4038980; 6121353; 4013507; 4173601; 4006285; 3829248; 4176953; 3421221; 3989221; 4177656; 3968373; 3962572; 3836843; 4182251; 3208497; 3953848; 4444938; 3837554; 4429810; 4000824; 3839712; 4309556; 3656786; 3760901; 4264519; 4132490; 4202534; 3545442; 4121162; 4354048; 3220436; 3892274; 3328271; 4023977; 4026061; 4167425; 3348856; 4175587; 4336912; 3961249; 3974243; 4048381; 3850536; 3996357; 4054252; 3988480; 3987147; 4266869; 3969187; 4027987; 3724673; 4300825; 4202931; 6450794; 4137384; 4120467; 4343599; 3852939; 4310856; 4090586; 4013416; 4116845; 4337419; 3843833; 4454406; 3983826; 3859001; 4216972; 3982365; 4091184; 3921402; 3985165; 3415069; 3908796; 3911880; 4190854; 3172745; 3950048; 4406700; 4084533; 4026917; 3886107; 3912333; 3557947; 4171213; 3932416; 3837014; 3769352; 3888208; 3949364; 3962698; 3232006; 4288952; 4083052; 4432833; 3233007; 3992592; 3964913; 3919455; 4405851; 4038178; 4110390; 3976954; 3416691; 4136825; 3673538; 4205954; 4127527; 4056396; 4203994; 4385498; 3927483; 3839243; 4066189; 4178239; 3708325; 3841478; 3401323; 3760705; 3710129; 4068728; 3970734; 3909207; 3838459; 4042314; 3972052; 4414489; 4284448; 3827656; 4091201; 3940634; 4092356; 4304848; 3985057; 4029567; 4130362; 4095819; 4247773; 3885160; 4409876; 4015240; 3862633; 3796001; 3906381; 3947491; 4397136; 3340800; 4104137; 3267163; 4073082; 3970914; 4123182; 3690877; 3243991; 3868197; 3344242; 3513183; 4434135; 3742888; 4008806; 3963346; 4380808; 4149563; 4104241; 3937254; 3335877; 4387190; 3343380; 3989019; 3855153; 3452758; 3622129; 3086902; 4379816; 3354403; 3165101; 4180363; 4291907; 4365865; 6826849; 7008433; 6585989; 4303652; 4223113; 3841262; 3652288; 3443169; 3644381; 3909467; 3702382; 3891491; 3721326; 4429409; 8074350; 3952642; 4267751; 3649756; 4290274; 3761725; 4219173; 4264265; 4120345; 3943500; 3895804; 3439262; 3394016; 3839383; 3863957; 4229036; 4253140; 4392383; 4073475; 4009660; 3522868; 3467093; 3423639; 3811843; 3788419; 3722874; 3759299; 4106846; 4054044; 3875949; 4240506; 4199541; 4127236; 3944640; 3867024; 3944139; 3931269; 4045026; 3444325; 3394172; 3506682; 3750826; 4107549; 3146552; 3374158; 3665018; 4363600; 4101812; 4214292; 4289853; 3922373; 4386631; 4273792; 4149500; 3099159; 4283373; 4195028; 4007435; 3914687; 3918248; 4207145; 3981156; 3942682; 4213222; 4285193; 4325320; 4273641; 4250188; 3995535; 3995578; 4125271; 4438563; 4184643; 4253736; 3864221; 3802087; 4065969; 4038634; 4014493; 4035950; 3898731; 4076736; 3961455; 4204645; 4417738; 3996477; 4255733; 4022643; 3974494; 3939918; 4215068; 4224906; 4413324; 4366812; 3797964; 4198426; 4260048; 4111804; 4373030; 4235604; 4146737; 4268340; 3943311; 3920946; 4010182; 4100650; 3845433; 3986887; 3962170; 3955063; 3839213; 4226203; 3989225; 3549591; 3822724; 4229937; 4258549; 3679792; 3789282; 3288961; 3346107; 3364088; 3678906; 3694101; 3832193; 4220011; 4052270; 4215255; 3855201; 3829856; 3191922; 3873630; 4237341; 3991023; 3991308; 3932152; 4153180; 3865986; 3217829; 4034001; 3937942; 3507390; 3675904; 3964372; 4212511; 4342618; 3652615; 4096518; 4335631; 2665885; 3013597; 3928895; 4402464; 4356732; 4318593; 4349914; 3998444; 3804765; 3964878; 3615530; 3186646; 3978943; 4104040; 4418170; 4032063; 3978744; 3684623; 3834659; 4058339; 4232795; 4006471; 4047671; 4026675; 3158501; 3959554; 3896825; 3140825; 3995591; 3973862; 4232049; 3845624; 3887942; 4042076; 3925186; 3205592; 4064709; 3807823; 4022660; 3166518; 3156995; 3932708; 4068664; 4139898; 3984738; 4097782; 3905557; 3976879; 3403785; 4234240; 4192091; 3798017; 3735240; 4073855; 3971350; 3879535; 3529718; 3399999; 3945975; 3967228; 4086937; 3870834; 4022494; 6715704; 3291900; 3751600; 3908733; 3722276; 3918435; 3881339; 3708517; 4232545; 3623323; 3670976; 3780988; 4038300; 3839948; 3917129; 3194983; 5542533; 4000407; 4415616; 3687458; 3305628; 3694420; 3742718; 3892141; 4308067; 3413654; 3963075; 4140963; 3686115; 4273127; 4366329; 3692225; 3637345; 3774404; 3876147; 3653973; 3733915; 4420746; 3178072; 4432219; 3760619; 7142415; 3813558; 3876478; 4041985; 3324500; 3888430; 4135174; 4193679; 4154318; 4091385; 4152695; 4089278; 4289224; 3992777; 3638159; 3883040; 3940575; 4260264; 3944544; 4128015; 8012731; 3495429; 4105987; 3756067; 6926320; 4268862; 4186920; 4083581; 4310827; 3156569; 3947456; 3210148; 4080469; 4233243; 4360385; 4373842; 4434234; 4317746; 4086850; 4040648; 3965158; 4207990; 3262538; 4309051; 4400946; 3980827; 3948920; 4019326; 4265625; 3680000; 4135456; 3203447; 4110316; 3303321; 4406330; 4084595; 3782742; 3691847; 4159439; 4076495; 3660791; 4063098; 3803881; 3898582; 3695353; 4116846; 3888211; 4010682; 4114138; 3663735; 3571405; 3725647; 3867288; 3802620; 6802240; 3828990; 3841255; 3859364; 3942546; 6394026; 3782872; 3446963; 4272620; 4182635; 3724106; 3983085; 3887111; 3757076; 4347679; 4266192; 3665034; 4096704; 3927388; 3732657; 3935649; 3715268; 3911355; 3903818; 3552449; 3230625; 4290934; 3775445; 3813755; 3724056; 3501928; 3420993; 3406171; 4202104; 3318071; 4102235; 4222465; 4190572; 4055982; 4142753; 4333578; 4431397; 4288859; 4157869; 4254986; 4107979; 4114246; 4112800; 4185832; 3739961; 3788571; 3746156; 4104793; 4248856; 3723367; 3686803; 3681213; 4109640; 4364312; 4137121; 4163117; 4397641; 3679907; 4095465; 4197248; 3672931; 3692419; 4140867; 3679550; 4130442; 4115314; 3675592; 3765482; 3727055; 3706241; 3638027; 3894833; 3233966; 3225724; 3291624; 3626558; 4178735; 3717189; 4197298; 3759184; 3927006; 3960294; 4278427; 4294723; 3663186; 4152426; 3755574; 3997591; 3172747; 4132505; 3949171; 3990285; 3194500; 4364236; 4082112; 3968424; 3240479; 4068109; 4275465; 3876546; 3654797; 4101466; 4351941; 3224433; 3965470; 4053371; 3972212; 4075563; 4157866; 4136647; 3879058; 4156351; 4030584; 3654690; 3976326; 3892206; 4102845; 4196723; 4030448; 3924476; 3450637; 3079771; 6778888; 4115125; 4177405; 3875083; 4293713; 3878938; 3234055; 3167619; 4100115; 4102221; 3278334; 3969502; 3842026; 3965924; 4240263; 3936872; 4378367; 4246325; 4194751; 4441120; 4012265; 4243075; 3603159; 3928380; 4098188; 3954295; 4160560; 4232580; 4241720; 7110535; 4100217; 4064348; 3818225; 4094982; 3805931; 4333085; 4179197; 3666372; 4069748; 4257347; 4167957; 4016964; 3830719; 3536331; 4213633; 3838100; 3081843; 4208672; 4029729; 3791721; 3397045; 3896164; 3758283; 4124290; 3993939; 4367524; 3396756; 3726744; 4189591; 3687854; 3672287; 3663620; 3611092; 4257632; 3730129; 3855615; 4287570; 2929096; 931154; 423451; 3884622; 8045024; 4094160; 2560935; 130143; 737150; 135005; 606; 220; 108; 1624; 612; 124; 9380; 4839900; 5990309; 6164389; 5919141; 19633940; 885533; 181057; 14858; 912; 332; 10786; 688; 268; 184; 128; 33691; 1948; 628; 8750; 1900; 236; 37763; 2172; 692; 246836; 69408652; 1924208; 219275; 4073; 520; 893; 396; 1423; 604; 140; 1836; 6293; 6175653; 9851127; 15203; 10588; 556; 3278; 2180; 196; 9041; 18383; 11596; 652; 830; 320; 52359; 284; 64258; 63393; 345358; 6156197; 6151082; 530150; 6269860; 6200742; 34516; 96620; 6174629; 427658; 6149541; 327983; 6172069; 24822; 4282; 2356; 164; 2725; 964; 388; 116; 119; 7396; 2340; 212; 6311333; 69267; 112667; 116638; 925692; 129120; 90137; 582511; 45745; 191773; 121651; 115653; 136729; 79894; 152330
Version 1.0
Discipline Humanities