De geïnterviewde maakt deel uit van de ervaringsgemeenschap van kloosterzusters (de Tilburgse Zusters van Liefde) die ondanks een gedeelde kloostercultuur (vaste dagorde en tijdstippen voor alles, vaste zwijguren en stipte gehoorzaamheid) in de verschillende huizen van de congregatie de oorlog verschillend hebben beleefd.Kloosterzuster Geertrude van de Leur was tijdens de Tweede Wereldoorlog werkzaam in het Sint Joseph ziekenhuis in Venlo. Ze is niet geëvacueerd en heeft de hele oorlog daar gezeten. Ze vertelt over zaken als de inval van de Duitsers, de bombardementen, haar geloof tijdens de oorlog, het verzorgen van patiënten in het ziekenhuis en uiteindelijk in de kelders, het verzorgen van voedsel en de omgang met de Duitsers, (Joodse) onderduikers en geallieerde patiënten.00:00:00 - Zuster Geertrude vertelt over haar jeugdjaren, de gezinssituatie en de sfeer. Ze vertelt ook wanneer ze wist dat ze zuster wilde worden (dit was al op jonge leeftijd) en haar intrede in het klooster van de Zusters van Liefde.00:07:05 - Uitbreken van de oorlog: beschietingen, de brug over de Maas wordt opgeblazen tijdens de inval om de Duitsers tegen te houden.00:10:04 - Het ziekenhuis St. Joseph: de inrichting (ligging t.o.v. het klooster).00:12:00 - Nacht van de inval: het exploderen van de brug, de overname van het ziekenhuis door de Duitsers, ze hadden niets meer te zeggen. Vernielingen van de Duitsers, de eerste lijken worden binnengedragen in het ziekenhuis.00:16:03 - Het verzorgen van gewonde en zieke Duitsers: ze behandelde hen als medemensen vanuit haar geloofsovertuiging en omdat ze daartoe een vierde gelofte had afgelegd (gebruikelijk bij deze congregatie) om iedereen te verzorgen, ongeacht wie of waar.00:17:30 - Hoeveel mensen in het ziekenhuis werkten: dokters, verpleegsters etc.00:19:00 - Zuster Geertrude vertelt over een lastige Duitse patiënt die eens surrogaatkoffie in haar gezicht gooide en dreigde dat ze in een concentratiekamp zou komen. Deze patiënt werd weggevoerd naar Duitsland.00:21:10 - Haar taken in het ziekenhuis. Dit was van alles, ze werkte op verschillende afdelingen. Op een gegeven moment werd ze hoofdzuster.00:24:01 - De reis van zuster Geertrude naar Den Haag voor haar opleiding als kraamzuster.00:26:06 - De spanningen van de oorlog, de bombardementen. Ze maakt duidelijk dat ze vrijwel nooit echt bang was. Ze vertelt over haar werkzaamheden in het mortuarium en een voorval waar ze wel van schrok: een lijk bewoog ineens en bleek toch niet dood te zijn.00:28:00 - Contact tussen de zusters onderling. Ze vertelt dat er niet veel gepraat werd over angsten of gebeurtenissen. Ze hielden veel voor zich en hadden ook erg weinig tijd om met elkaar te praten.00:32:56 - Gebedsleven tijdens de oorlog. Ze hielden zoveel mogelijk hun oude gebedstijden aan.00:34:10 - Over het kelderleven tijdens de oorlog. Het naar beneden brengen van de patiënten als het luchtalarm ging.00:36:30 - De overste(n) van het klooster.00:39:08 - Einde deel 1.Deel 200:01:25 - De dagorde: deze bleef tijdens de oorlog zoveel mogelijk hetzelfde. Ze vertelt over de ‘silence’ (silentium).00:09:59 - Onderduikers, razzia’s. Ze hadden ongeveer twintig onderduikers in het ziekenhuis. Ze vertelt ook de Duitsers die zo nu en dan langskwamen om te inspecteren en om te zoeken naar onderduikers. Het is hen niet gelukt om ze te vinden, aldus zuster Geertrude. Zo werd de directeur van het ziekenhuis gezocht. Op een gegeven moment heeft hij zichzelf aangegeven, maar hij werd na een tijdje gewoon weer vrijgelaten. Ze vertelt ook hoe de onderduikers gewaarschuwd werden en waar ze precies verborgen zaten.00:19:09 - Kelderleven tijdens de oorlog. Met ingang van het najaar van 1944 zaten ze permanent in de kelders.00:20:06 - Wie werkten in het ziekenhuis?00:21:05 - Bombardement van het schoolhuis in het najaar van 1944: dit was vlakbij het ziekenhuis, meer dan tien zusters kwamen om het leven. De overlevenden van het schoolhuis kwamen naar het ziekenhuis.00:26:58 - Kelderleven tijdens de oorlog, het dagelijks leven en het religieuze leven. Ze vertelt over het moment dat ze permanent naar de kelder verhuisden, toen het aantal bombardementen toenam. Ze heeft het over de inrichting van de kelder.00:30:03 - Het praten van de zusters met de overlevenden van het schoolhuis bombardement, over hun spanningen en angsten.00:33:02 - Het leven in de kelder: inrichting, waar sliep/leefde men?00:37:46 - Einde deel 2.Deel 300:00:00 - De kelders, elektriciteit en brandstofvoorraden.00:03:03 - Hoe het ziekenhuis aan voedsel kwam.00:04:09 - Over mensen uit de oorlog waar zuster Geertrude nog persoonlijke herinneringen aan heeft. Zo vertelt ze over een patiënte die ze zich nog goed kan herinneren: Sjuulke Smeets en haar familie en hoe Geertrude hulp bood aan hen. Ook vertelt ze over zuster Martien.00:13:00 - Joodse patiënten. Ze vertelt over twee gevallen uit de oorlog. Ze vertelt over ene meneer Van Wien, een bonthandelaar, die in het ziekenhuis is opgepakt door Duitsers die zich eerst hadden vermomd als rabbi’s.00:17:00 - Over de evacuatie. Zuster Geertrude is niet geëvacueerd, net als de meeste andere mensen in het ziekenhuis.00:20:05 - De laatste maanden van de oorlog: hoe kwam het ziekenhuis nog aan voedsel na de evacuaties, met het wegvallen van de infrastructuur? Geertrude vertelt over het ‘de boer op gaan’. Zusters gingen eten zoeken bij boeren in de omstreken.00:23:03 - Duitse patiënten in het ziekenhuis.00:24:59 - Het najaar van 1944 en verder. De Engelsen die oprukken naar de Maas, de beschietingen over en weer.00:26:05 - Geallieerde soldaten als patiënten in het ziekenhuis. Zuster Geertrude vertelt over een Engelse soldaat, een patiënt, die met hulp van binnenuit uit het ziekenhuis wist te ontsnappen en met een vliegtuig in veiligheid werd gebracht.00:30:03 - De bevrijding en hoe de zusters en anderen hierop reageerden. De wederopbouw van onder andere het ziekenhuis.00:32:00 - De evacuatie: over de rugzakjes die de zusters als voorzorgsmaatregel hadden gemaakt, de inhoud ervan.00:35:02 - Over de andere verpleegsters/verpleegkundigen (afgezien van de zusters) in het ziekenhuis.00:37:01 - De onderlinge sfeer.00:38:04 - Contact tussen het klooster en andere zusterhuizen en het moederhuis, tijdens de oorlog.00:38:59 - Onderduikers. Ze vertelt het verhaal van haar broer die bij Philips werkte en werd opgepakt door de Duitsers, omdat hij ervoor zou hebben gezorgd dat de andere werknemers allemaal een Jodenster opdeden naar hun werk. Dit naar aanleiding van een Duits bevel om alle Joden bij Philips een gele ster te laten dragen. Geertrude vertelt echter dat een andere broer van haar dit had geregeld, maar de verkeerde door de Duitsers werd opgepakt.00:41:59 - Einde deel 3.Deel 400:00:00 - Contact tussen zuster Geertrude (in Venlo) en haar ouders (in Eindhoven) tijdens de oorlog. Ze vertelt van een als Duitser verklede Engelsman die een bericht doorgaf.00:03:10 - Zuster Geertrude vertelt wat ze het ergst vond tijdens de oorlog, namelijk dat ze ook veel mensen niet heeft kunnen helpen.00:04:05 - De roeping van zuster Geertrude is niet veranderd door de oorlog. Ze vertelt over haar geloofsbeleving tijdens de oorlog.00:06:04 - De interviewer laat foto’s zien en zuster Geertrude reageert hierop. Ze herkent sommige mensen en plaatsen op de foto’s.00:09:02 - Wat deden de zusters en het overige ziekenhuispersoneel als het luchtalarm ging? Hoe kwamen de patiënten bijvoorbeeld in de kelders? Ze vertelt onder andere over een bevalling in de lift tijdens een bombardement.00:13:03 - De ligging van het klooster t.o.v. het ziekenhuis en de kelders in het klooster. Waarom werden de kelders van het klooster niet gebruikt voor het onderbrengen van de patiënten?00:15:15 - Einde deel 4.

Date Submitted: 2010-04-16

Van 1942 tot de bevrijding zorgde zuster Julia voor een Joods echtpaar dat zat ondergedoken in de kelder van bejaardentehuis Sint Jacob in Amsterdam. Behalve moeder-overste wist niemand van de onderduikers af. Tussen zuster Julia en het Joodse stel ontstond een vriendschap, die ook na de oorlog standhield. Elke week kwam het echtpaar Julia een grote doos chocola brengen die zij, tegen de regels in, niet afgaf maar uitdeelde.In dit project zijn acht kloosterzusters geïnterviewd. Hen is gevraagd welke gevolgen de oorlog had voor hun relatief besloten en volgens een strikte dagorde georganiseerde gemeenschap. Tot nu toe overheerst het beeld van de ‘ideale, want opofferingsgezinde oorlogszuster’. Maar uit de interviews blijkt dat sommige zusters, al dan niet gedwongen, de bezetter ook hebben geholpen. Niet iedere zuster kon daar even makkelijk mee omgaan. De verhalen maken zichtbaar dat zusters ook een rol speelden in de opvang van vluchtelingen, (Joodse) onderduikers en gewonde soldaten. De spanningen die dit met zich mee bracht in deze besloten zustergemeenschappen blijft niet onbesproken.