In opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft Periplus Archeomare B.V. in samenwerking met ADC ArcheoProjecten een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het tempelcomplex ‘Nehalennia’ in de Oosterschelde. De aanwezigheid van een Romeins tempelcomplex als Nehalennia in Zeeuwse wateren en de bijbehorende vondsten die van de zeebodem zijn opgevist spreken zowel in de archeologische gemeenschap als daarbuiten sterk tot de verbeelding. Ondanks dat er gedurende de laatste 40 jaren regelmatig onderzoek is gebeurd op de site, is er tot op heden nog niet zoveel over gekend. Ondertussen is de kwaliteit van geofysische technieken de laatste jaren sterk toegenomen en zijn onderzoekers, door het over de jaren opgebouwde referentiekader, steeds beter in staat om de vertaalslag van akoestische anomalieën naar archeologische objecten en structuren te maken. Recente side scan sonar opnamen kunnen daarom een nieuw licht werpen op de vindplaats en het bestaande beeld van het tempelcomplex kan mogelijk worden aangevuld, aangescherpt of bijgesteld.De wenselijkheid van een synthese van beschikbare onderzoeksresultaten, de wettelijke kaders die hiervoor gesteld worden, en het beschikbaar komen van data afkomstig van geofysische veldonderzoeken ( side scan sonar opnamen uit 2009 en 2010) vormen de aanleiding voor het onderhavige onderzoek.Het onderzoek bestond uit een archeologisch bureauonderzoek van de (veronderstelde) locatie van de tempel en het omringende gebied. Het zwaartepunt van de bureaustudie is gelegd bij a) de verwerking en interpretatie van geofysische data en b) het combineren van de uitkomsten van het geofysisch onderzoek met onderzoeksresultaten uit het verleden.De synthese van onderzoeksgegevens uit het verleden en de interpretatie van ‘nieuwe’ geofysische gegevens heeft het beeld van de vindplaats ‘Nehalennia’ aanzienlijk verrijkt. De vindplaats blijft echter, ondanks de relatief grote onderzoeksinspanning in de vorm van de boomkorvisserij onder archeologische begeleiding, duikinspecties en geofysische onderzoeken nog steeds een fenomeen waar moeilijk grip op te krijgen is. Dat komt aan de ene kant wegens de ontstaansgeschiedenis en de aard van de site, anderzijds zijn de onderzoeksomstandigheden zeer lastig. Bij alle verrichte onderzoeken spelen beperkingen in de vorm van de mobiele zandlaag, de plaatsbepaling en het zicht onderwater een rol. Om deze drie aspecten beheersbaar te maken wordt het volgende aanbevolen. 1. Aanbevolen wordt een hoge resolutie multibeam (Seabat 8125 of R2Sonic) onder gunstige omstandigheden uit te voeren: bij springtij, laagwater en een matige wind uit het oosten of noordoosten is het gebied het minst verzand. Daarnaast zal extra aandacht moeten zijn voor de optimalisering van de operationele uitvoering van dit onderzoek; een voldoende omvangrijk onderzoeksgebied etc. Dit onderzoek zou enkele keren herhaald moeten worden. 2. Aanbevolen wordt de duikinspecties van de verenigingen van amateurarcheologen te ondersteunen met goede plaatsbepaling. Dit kan zowel in de vorm van vaste meetpunten (voor zover de waterbeheerder dat toestaat) en GPS plaatsbepaling onder water.3. In dit rapport zijn de tot nu toe verzamelde gegevens van Nehalennia op een rij gezet. Geadviseerd wordt om vanuit deze gegevens verder te werken aan de verkenning en het nadere onderzoek van het gebied.4. Uit het onderzoek is duidelijk naar voren dat tot ver buiten het AMK-terrein vondsten en waarnemingen zijn gedaan. Het is daarom wenselijk dat het AMK-terrein 2333 uitgebreid wordt, zodat het de tot nu toe bekende vondstenverspreiding volledig omsluit.
