Op basis van het archeologisch onderzoek kunnen de in het PvE geformuleerde onderzoeksvragen als volgt beantwoord worden:1 Zijn er archeologische resten van bebouwing in de ondergrond aanwezig?Tijdens het veldwerk van het archeologisch onderzoek zijn geen fundamenten en resten van bebouwing aangetroffen. De aangetroffen resten betreffen wel restanten van muren en ander metselwerk. Deze sporen zijn in de Nieuwe Tijd te dateren en zijn van weinig archeologische waarde.2 Is er sprake van ophogingen op het terrein?Tijdens het verdiepen naar het archeologisch sporenvlak zijn in het gehele onderzoeksgebied niet-natuurlijke lagen aangetroffen die als ophogingslagen kunnen worden gedefinieerd.Zo ja:• In welke periode hebben de ophogingen plaatsgevonden?De datering van de lagen is niet eenduidig te achterhalen. Aan de hand van het aangetroffen vondstmateriaal in de ophogingslagen kan een relatieve datering in de Nieuwe Tijd gegeven worden.• Waaruit bestaan de ophogingen?De ophogingen bestaan uit een gemengd zandige opvulling waarin puinresten en menselijk botmateriaal is aangetroffen.• Wat is de relatie tussen de ophogingen en diverse loop- of leefniveaus?Er zijn geen eenduidige loop- en leefniveaus aangetroffen (op het niveau van de intacte begravingen na) waardoor er ook geen relaties gelegd kunnen worden.• Kan een deel van de ophogingen geınterpreteerd worden als plaggendek?Er zijn geen aanwijzingen gevonden waarmee de ophogingslagen als plaggendek geınterpreteerd kunnen worden.3 Zijn er resten van bewoning die ouder is dan de Late Middeleeuwen?Er zijn geen resten van bewoning aangetroffen die ouder zijn dan de Late Middeleeuwen.4 Zijn er nog meer gesloten vondstcomplexen aanwezig op het terrein in de vorm van afvalkuilen, beerputten of afvalpakketten?De aangetroffen gesloten vondstcomplexen bestaan uit begravingen en knekelkuilen.Zo ja:• Wat is de datering van deze vondstcomplexen?De vondstcomplexen zijn niet eenduidig te dateren. Aangezien de grond menigmaal is omgewoeld, zijn alleen relatieve dateringen in de Nieuwe Tijd mogelijk. Deze varieren van de late 17e tot en met de 20e eeuw.• Aan welk perceel kunnen de vondstcomplexen worden toegeschreven?De graven en knekelkuilen kunnen aan een begraafplaats rondom de Sint Servatiuskerk uit de Nieuwe Tijd worden toegeschreven.• Wat is de samenstelling van de vondstcomplexen?De vondstcomplexen bevatten hoofdzakelijk menselijk botmateriaal.Incidenteel zijn resten van de kist aangetroffen, voornamelijk spijkers en hengsels.• Welke uitspraken kunnen er op basis van de vondstcomplexen worden gedaan over de status van de bewoners en over hun eet- en leefgewoontes?Op basis van de vondstcomplexen zelf kan geen uitspraak gedaan worden over de status van de bewoners. Onderzoek naar de menselijke skeletresten kan hier eventueel wel uitsluitsel over geven.5 Wanneer en hoe is het terrein ontgonnen?Omdat er geen ontginningsporen zijn aangetroffen, kan geen uitspraak gedaan worden over het oorspronkelijke ontginningsproces.6 Wat kan er worden gezegd over de natuurlijke ondergrond en het landschap?De natuurlijke ondergrond is tijdens het onderzoek in werkput 1 aangesneden tijdens het verwijderen van de ingegraven stookolietank. Ter plaatse is een profiel schoongemaakt en gedocumenteerd. Het profiel toonde verstoringen van de natuurlijke ondergrond tot in de C-horizont.7 Kan er iets gezegd worden over de ligging van oude straten?Er zijn geen aanwijzingen voor oude straten aangetroffen.8 Zijn er aanwijzingen voor een perceelsindeling?Er zijn geen aanwijzingen voor een perceelsindeling aangetroffen.9 Zijn er resten van een kerkhofmuur aanwezig?In de werkputten zijn funderingen van een vermoedelijke kerkhofmuur aangetroffen.Zo ja:• Wat is de datering daarvan?De exacte datering van de aangetroffen kerkhofmuur is met de huidige onderzoeksresultaten niet te achterhalen. Mogelijk betreft het een restant van de kerkhofmuur die op recente foto’s nog zichtbaar is.• Wat is de exacte ligging?De exacte ligging van de kerkhofmuur kan op meerdere manieren gereconstrueerd worden. De resultaten van het archeologisch onderzoek kan gekoppeld worden aan historisch fotomateriaal.• Is er sprake van fasering?Het onderzoek naar de fundamenten van de vermoedelijke kerkhofmuur heeft geen uitsluitsel gegeven over de fasering van de muur.10 Zijn er aanwijzingen voor een begrenzing van het kerkterrein d.m.v. een gracht?Er zijn geen aanwijzingen aangetroffen voor een begrenzing van het kerkterrein, anders dan de vermoedelijke muur.11 Zijn er nog intacte graven aanwezig?Er zijn zeventien (deels) intacte graven aanwezig. Hiervan zijn er dertien daadwerkelijk opgegraven. In de dertien graven zijn de resten van vijftien individuen aangetroffen.Zo ja:• Wat is de orientatie daarvan?De orientatie van de graven zijn verschillend. Van 15 begraven individuen zijn acht individuen in een west-oost richting begraven. Zeven individuen tonen een noord-zuid graforientatie.• Wat is de datering?Een exacte datering is naar aanleiding van de vondsten in de graven niet mogelijk. Een globale datering is Nieuwe Tijd.• Is er sprake van begraving in kisten?De aanwijzingen voor begravingen in kisten bestaan voornamelijk uit de aanwezigheid van kistnagels en -hengsels. Er zijn geen noemenswaardige houten resten in de begravingen aangetroffen.• Zijn er aanwijzingen voor meerdere begravingen boven elkaar?In werkput 11 zijn tijdens de opgraving aanwijzingen aangetroffen voor verschillende niveaus van begraving. In spoor 11 zijn daadwerkelijk twee individuen waargenomen die zeer dicht op elkaar zijn bijgezet.Daarnaast zijn tijdens het opgraven van de menselijke resten zichtbare begravingen op een dieper niveau waargenomen.• Zijn er aanwijzingen voor de indeling van het kerkhof?Het enige duidelijke onderscheid binnen de begravingen is de orientatie ervan. Een eventuele indeling op basis van geslacht en/of leeftijd is met de huidige resultaten niet mogelijk.• Wat kan er verder nog worden gezegd over het begravingsritueel?Een begravingsritueel dat hier genoemd kan worden is de lichaamshouding van het individu in het graf. Aan de positie van de armen en benen kan een bepaalde traditie ten grondslag liggen. De individuen uit de aangetroffen graven tonen twee verschillende houdingen. Alle individuen zijn gestrekt op de rug begraven, maar de positie van de armen en de handen toonden onderlinge verschillen. Enerzijds zijn de handen op het bekken (in de schoot) geplaatst, anderzijds lagen ze gestrekt langs het lichaam. Het is niet duidelijk of bij de individuen waarvan de handen in het bekken zijn geplaatst, de handen oorspronkelijk waren gevouwen.12 Indien er voldoende intacte graven worden aangetroffen:• Wat is de leeftijd van de overledenen en wat is de leeftijdsopbouw van de populatie?Vanwege de toestand van de conservatie van het skeletmateriaal zijn de leeftijden van de aangetroffen individuen niet altijd te schatten. In totaal zijn 14 volwassen individuen aangetroffen en een jong kind.• Wat is het geslacht van de overledenen?Van zeven in situ gelegen individuen was het mogelijk om een geslacht te bepalen en deze zijn allemaal op mannelijk gesteld.• Wat kan er gezegd worden over de gezondheidstoestand van de overledenen?De pathologische en traumatische afwijkingen in het skelet geven een goed beeld over de gezondheidstoestand van de aangetroffen individuen.Omdat de vondsten zonder context bij dit onderdeel van het onderzoek zijn betrokken kan de gezondheidstoestand in een breder kader gezet worden. De meest voorkomende afwijkingen in het skelet zijn uitingen van degeneratie. Deze afwijkingen hoeven niet als uitzonderlijk te worden beschouwd. Daarnaast zijn er enkele gevallen van trauma aangetoond. De meest opvallende aangetroffen afwijkingen zijn uitingen van gebreksziekten.Het archeologisch onderzoek heeft voornamelijk de aanwezigheid van een deels intact kerkhof uit de Nieuwe Tijd aangetoond. De in in situ gelegen graven zijn grotendeels onderzocht, waarbij de nadruk op het fysisch-antropologisch onderzoek heeft gelegen. Helaas zijn er tijdens het onderzoek weinig structuren aangetroffen die een aanvullend beeld kunnen vormen van de omgeving van de Sint Servatius voor de Tweede Wereldoorlog. De enige mogelijke reconstrueerbare structuur is het fundament van de vermoedelijke muur die in het verleden om het kerkhof heeft gestaan. Er zijn geen oudere sporen dan die uit de Nieuwe Tijd aangetroffen.

Issued: 2009