Het project LR67 (deelgebied Rijnvliet-zuid) bestond uit een IVO-P naar Romeinse en laatmiddeleeuwse bewoningssporen (Dielemans, L., LR67 - Rijnvliet-Zuid Sportpark en Strijkviertel: inventariserend veldonderzoek (IVO-proefsleuven) naar bewoningssporen uit de late middeleeuwen en Romeinse tijd, Basisrapportage Archeologie 72, Utrecht 2011) en een archeologische begeleiding van de berging van een Duitse bommenwerper. Deze begeleiding is het onderwerp van het onderhavige onderzoek.In de nacht van vrijdag 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen en raakte ons land betrokken in de Tweede Wereldoorlog. In de dagen van 10 tot 14 mei wist het Nederlandse leger de Duitsers aanzienlijke verliezen toe te brengen. Ruim 500 Duitse vliegtuigen werden neergeschoten of onherstelbaar beschadigd. Eén van de Duitse bommenwerpers, een Junkers 88 die van Oldenburg vermoedelijk onderweg was om vliegveld Waalhaven ten zuiden van Rotterdam te bombarderen, werd ten westen van Utrecht door de Nederlandse luchtafweer onder vuur genomen met mitrailleurs. Vrijwel direct daarna werd het vliegtuig in de cockpit geraakt door een granaat en stortte het 1400 m zuidelijker neer in een weiland. De Duitsers haalden later grote delen van het wrak weg, het gat werd dichtgeschoven en de wraklocatie bleef 70 jaar lang onaangeroerd. Vanwege het bouwrijp maken van een deelgebied van VINEX-locatie Leidsche Rijn ontstond in 2010 de noodzaak het wrak te bergen. Zoals gebruikelijk werd deze berging uitgevoerd door een samenwerkingsverband van diverse onderdelen van de Nederlandse krijgsmacht. Team erfgoed gemeente Utrecht besloot de berging van de Utrechtse Junkers ook archeologisch te begeleiden. Voorafgaand aan de berging werd een gebied van 60 bij 120 m met metaaldetectoren onderzocht, waarbij ruim 700 wrakdelen werden aangetroffen en in vaken van 10x10 m geborgen. Dit detectie-onderzoek en de archeologische begeleiding van de berging daarna hebben aangetoond dat archeologisch onderzoek van een wraklocatie waardevolle en unieke informatie kan opleveren. Tevens is het een middel om historische bronnen en ooggetuigenverslagen te toetsen op hun betrouwbaarheid. Bovenal echter zijn archeologen in staat om basis van hun waarnemingen het verhaal van een plek en een vliegtuigwrak te vertellen en onderdeel te maken van de geschiedschrijving van een gebied of een periode. Daarom wordt geadviseerd om toekomstige vliegtuigbergingen archeologisch te laten begeleiden, inclusief een voorafgaand detectie-onderzoek.
Basisrapportage Archeologie 28
Archeologische begeleiding van de berging van een Junkers 88 in Leidsche Rijn (Utrecht)
Date: opgravingsperiode 2010
