Op 17 april 2009 verleende dhr. J. Smetsers en dhr. M. Schippers aan BILAN opdracht voor een definitieve opgraving voor het plangebied Gasthuisstraat in de gemeente Oirschot (provincie Noord-Brabant). De aanleiding voor het onderzoek was de voorgenomen nieuwbouw in het plangebied.De nederzetting is rond de achtste eeuw ontstaan op de hoger, gelegen reliëfrijke delen van een dekzandrug. Het oorspronkelijke bodemprofiel en oude akkerlagen zijn door aftopping en verploeging verdwenen, waardoor er weinig aanwijzingen zijn voor een gedetailleerd beeld van de geomorfologische en bodemkundige situatie in het plangebied.De eerste bewoningssporen van de nederzetting verschijnen rond 730. In het zuidwestelijke deel verscheen in die periode een waterput. Daarnaast werd een spieker aangetroffen die mogelijk gelijktijdig is aan de waterput. Vanwege de ruime datering (700-900) zou de spieker ook jonger kunnen zijn.De oudste waterput raakte rond de tweede kwart van de achtste eeuw buiten gebruik en werd vervangen door een andere waterput. Daarnaast werd in deze opeen volgende periode die begon aan het eind van de achtste eeuw en eindigde begin tiende eeuw twee (hoofd)gebouwen, een spieker, een waterput en een kuil aangetroffen. De waterput die circa 100 m ten noorden van het onderzoeksgebied is aangetroffen, is ook in deze periode onder te brengen en zal waarschijnlijk deel uitgemaakt hebben van de nederzetting aan de Gasthuisstraat. De twee (hoofd)gebouwen waren woonstalhuizen waar naast de bewoners van de nederzetting ook het vee verbleef. Het betreft rechthoekige plattegronden die één of driebeukig waren.Mogelijk representeren deze plattegronden de overgang van de rechthoekige naar bootvormige plattegronden uit de volle middeleeuwen.In de tiende – elfde eeuw treden er veranderingen op binnen het plangebied. Op de rand van het plangebied verschenen een aantal greppels en een kuil. Daarnaast verscheen in het noordoostelijke deel van het onderzoeksgebied een nieuw type boerderij die met zijn dubbele gebintstijlen afweek van de driebeukige, rechthoekige boerderij.De bewoning lijkt tot in de twaalfde eeuw door te lopen in het plangebied. Er werden in het plangebied geen boerderijen waargenomen maar wel een bijgebouw, een kuil en een greppel.Na de twaalfde lijkt het plangebied als nederzettingsterrein verlaten maar dat is te betwijfelen gezien de ligging in de dorpskern. Er werden echter geen bewoningssporen aangetroffen die gedateerd zijn in de dertiende of veertiende eeuw.Tenslotte is het plangebied van de late middeleeuwen B tot in de nieuwe tijd opnieuw in gebruik genomen. Er werden kuilen gegraven die beschouwd kunnen worden als off-site fenomenen van bewoning buiten het plangebied. In de loop van de nieuwe tijd is het plangebied in gebruik genomen als boomgaard

BAAC rappport F-10.0079

Definitief Archeologisch Onderzoek