Het doel van een archeologisch bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde, archeologische verwachting, met behulp van informatie van bestaande bronnen over bekende of verwachte archeologische waarden binnen een omschreven gebied, zowel onder als boven water, met als resultaat inzicht in bekende en te verwachten sites. Het resultaat is een standaardrapport bureauonderzoek met een gespecificeerde archeologische verwachting en een advies. Op basis hiervan kan het bevoegd gezag een beslissing nemen over het al dan niet laten uitvoeren van vervolgonderzoek.Voorliggend rapport van een bureauonderzoek is opgesteld met als doel het zo volledig mogelijk in kaart brengen van de historische en middels (archeologisch) onderzoek reeds bekende informatie over het verdronken kerkdorp Nieuwlande.Dit omdat de Provincie Zeeland voornemens is op korte termijn de archeologische resten op te laten meten, waarmee de omvang en inrichting van het middeleeuwse dorp in kaart kunnen worden gebracht.Het bureauonderzoek sluit vooral aan op het kernthema ‘verdronken land en dorpen’ uit de Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie Zeeland (POAZ). De in dit kernthema opgenomen monitoring en vastlegging van bloot gespoelde sporen en vondsten in buitendijkse gebieden is ook opgenomen als een van de actiepunten in het Uitvoeringsprogramma POAZ 2021.Algemene vragen, die bij een uit te voeren veldonderzoek dienen te worden beantwoord, zijn wat de aard en datering van de overgebleven sporen en structuren is, wat de omvang en inrichting van het archeologisch monument is geweest en hoe de ondergrond eruit ziet.In het plangebied, dat zich buitendijks aan het oppervlak van de slikken in het Verdronken Land van Zuid-Beveland bevindt, liggen een groot aantal resten van bakstenen structuren, waaronder die van de kerk en een kasteeltje. Ze behoren toe aan het in 1530 en 1532 verdronken Nieuwlande en het bijbehorende buitengebied, ten noorden van Krabbendijke. Behalve de bakstenen funderingsresten van de structuren zullen in het plangebied ook opgevulde greppels/sloten, kuilen en mobilia aanwezig zijn.Veel kennis over de structuur en inrichting van het dorp, alsmede over de materiële cultuur van zijn inwoners, is verkregen door enkele eerder uitgevoerde archeologische onderzoeken en excursies, maar ook door informatie en vondstmateriaal van particulieren.Uit eerdere vondsten van zowel anorganisch als organisch materiaal is gebleken dat de archeologische resten in de natte slikken goed zijn geconserveerd.Uit de nu bekende gegevens weten we dat het dorp een omvang van ongeveer 700 bij 500 meter heeft gehad en werd gesticht in de loop van de 12e eeuw, nadat de omgeving van het dorp door de Vlaamse abdij van Ter Doest was bedijkt. Uit het bureauonderzoek blijkt dat de nu zichtbare resten voornamelijk uit de periode 13e-begin 16e eeuw dateren.De gespecificeerde archeologische verwachting is gebaseerd op geologische en bodemkundige gegevens, luchtfoto’s en AHN-onderzoek, historisch kaartmateriaal en archeologische vondstmeldingen, waarnemingen en onderzoeken.Daaruit is gebleken dat de resten zich bevinden in het Laagpakket van Walcheren van de Formatie van Naaldwijk en naar verwachting niet in dieper gelegen laagpakketten. Het laagpakket is gevormd na de Romeinse tijd.De top van het eronder liggende Hollandveen Laagpakket, waarvoor een hoge archeologische verwachting geldt voor resten uit de ijzertijd en de Romeinse tijd, zal tijdens opmetingen en ondiepe graafwerkzaamheden vermoedelijk niet worden bereikt; wel bij een booronderzoek, De archeologische resten van Nieuwlande staan, door de getijdenwerking, aan de oppervlakte bloot aan verwering, erosie door stromend water, zandhonger en/of Japanse oesters. Grootschalige schatgraverij zal in het recente verleden eveneens voor aanzienlijke verstoringen aan de resten van Nieuwlande hebben gezorgd.Vanwege allerlei bedreigingen van de archeologische resten wordt geadviseerd alle structuren, sporen en resten van Nieuwlande zo spoedig mogelijk met differential global positioning system (DGPS) op te meten en vondstmateriaal per structuur of spoor te verzamelen.Doel van dit geadviseerde veldonderzoek, dat valt onder protocol opgraven, is om alle sporen en resten gedetailleerd vast te leggen. Door de documentatie van deze gegevens en het veiligstellen van vondsten en monsters wordt informatie behouden, die van belang is voor kennisvorming over de complete vorm, omvang, inrichting en materiële cultuur van het dorp. Aan de hand van de onderzoeksresultaten kunnen ook uitspraken worden gedaan over eventuele sociaaleconomische verschillen binnen het dorp.Doel van het veldwerk is ook om de kwaliteit (conserveringstoestand) en gaafheid van de nog aanwezige archeologische resten vast te stellen.Het beoogde veldonderzoek zal zich in hoofdzaak tot de oppervlakte van de slikken beperken. Daarbij kunnen nog wel lichte graafwerkzaamheden (bijv. schoonmaken muurwerk, kleine coupegaten naast funderingen) worden uitgevoerd.Om de ondergrond van het plangebied globaal in kaart te brengen en de gespecificeerde archeologische verwachting te toetsen wordt geadviseerd een booronderzoek uit te voeren. Daar er geen sprake is van een planologische bedreiging en er formeel geen inventariserend veldonderzoek met verkennende boringen hoeft te worden uitgevoerd - omdat het hier om een reeds eerder gewaardeerd terrein gaat - kunnen de boringen als onderdeel van de opgraving worden uitgevoerd.