In deze publicatie worden de resultaten van de onder ‘Oogst voor Malta-onderzoek’ ressorterende mini-competitie ‘Synthetiserend Archeologisch Onderzoek Gebruiksvoorwerpen van Hout’ gepresenteerd. Sinds de invoering van Malta zijn meer dan vijftienhonderd houten gebruiksvoorwerpen uit alle perioden vanaf het mesolithicum tot 1300 n.Chr. opgegraven. Daarbij springt de diversiteit aan houten gebruiksvoorwerpen meteen in het oog. Het spectrum omvat in het mesolithicum en het neolithicum peddels, fuiken, speren, spiesen, bogen en bijlstelen. In de metaaltijden komen daar voorwerpen bij die op het erf en in huis zijn gebruikt, zoals schalen en kommetjes voor de voedselbereiding en klimgereedschap voor de bouw van een waterput. Uit de ijzertijd getuigen ploegscharen van grondbewerking en akkerbouw. In de Romeinse tijd is de invloed van de Romeinen goed zichtbaar in het spectrum aan houten gebruiksvoorwerpen. Blijkbaar wist men de Romeinse stijl ook op het platteland te waarderen, getuige de vondsten van houten gebruiksvoorwerpen van Romeinse makelij in agrarische nederzettingen. Het spectrum aan houten gebruiksvoorwerpen uit de vroege middeleeuwen reflecteert de intensivering van bovenregionale contacten met handel in hout en/of houten gebruiksvoorwerpen. Opvallend is het gebruik van taxushout dat in de vroege middeleeuwen in ons land een duidelijke piek kent. Met de opkomst van de steden neemt de variatie in houten gebruiksvoorwerpen toe. Ook komen er nieuwe houten gebruiksvoorwerpen bij, zoals houten speelgoed en trippen. Kenmerkend is het hergebruik van houten gebruiksvoorwerpen in waterputten. Lege wijntonnen dienden al in de Romeinse tijd als beschoeiing van waterputten, en afgedankte spaakwielen werden als fundering van plaggenputten gebruikt. Met uitzondering van het mesolithicum en het neolithicum zijn de meeste houten objecten gevonden in waterputten. Hierin zijn de houten voorwerpen ooit per ongeluk of ook bewust terecht gekomen en hebben dankzij de ligging binnen het bereik van het permanente grondwater de tand des tijds overleefd. Het is maar een klein deel van wat er daadwerkelijk ooit aan houtgerei in huis en op het erf heeft rondgezworven, voordat het in voor hout conserverende omstandigheden is beland. De studie aan houten gebruiksvoorwerpen laat een glimp zien van hoe belangrijk hout tot aan 1300 n.Chr. en daarna is geweest. Het geeft inzicht in velerlei facetten van het jagers-verzamelaars- en boerenbestaan tot aan de opkomst van de steden. In feite kwam pas aan het begin van de twintigste eeuw verandering in de waardering van hout als grondstof voor gebruiksvoorwerpen, toen emaille het keukengerei van hout en aardewerk verdrong, machines de handmatige inzet van gereedschap vervingen en de kleinschaligheid van huisnijverheid plaats maakte voor inkoop van centraal geproduceerde producten.
