ADC ArcheoProjecten heeft een archeologisch onderzoek uitgevoerd op de hoek van de Steenhouwersstraat – Zuiderhaven - Spoorstraat. Het onderzoek is gestart als Inventariserend Veldonderzoek, variant archeologische begeleiding (protocol 4003 KNA 4.0), maar is al snel in verband met de aanwezige archeologische resten overgegaan in een Archeologische Opgraving – variant Archeologische Begeleiding (protocol 4004, KNA 4.0).Op basis van archeologische gegevens en historisch kaartmateriaal kan worden gesteld dat de hoek Zuiderhaven-Steenhouwersstraat-(de nu verdwenen) Spinstraat vrij snel nadat het gebied bij de stad getrokken is bouwrijp is gemaakt en bebouwd.Op de hoek Zuiderhaven/Steenhouwersstraat verschijnt een groot herenhuis, mogelijk een dubbelpand. Het pand zou bewoond zijn geweest door Jacobus Laurentius, kaartmaker en steenhouwer. Als dit inderdaad juist is dan heeft hij zijn eigen huis getekend op de in dit rapport afgebeelde kaart uit 1614! De oudste resten in dit pand behoren tot een kelder met een stergewelf.Het is bijzonder dat dit type gewelf, dat in oorsprong gotisch is (14e tot midden 16e eeuw), in deze periode rond 1600 nog werd toegepast. Een droomwens van Laurentius zelf? Vermoedelijk werd het hoekpand nog in de 17e eeuw geheel opnieuw opgetrokken, waarbij de oude kelder voor het grootste gedeelte, inclusief gewelf, is behouden. De kelder werd wel vergroot en daarmee werd meteen het hele pand verbreed. De kelderuitgang werd verplaatst van de zuidgevel naar de oostgevel dat wil zeggen naar de Steenhouwersstraat. Later in de 18e eeuw is de kelder gerenoveerd, waarbij een klamp is geplaatst tegen de zuidwand en zowel de wanden als de vloer vernieuwd zijn.Langs de Steenhouwersstraat en de Spinstraat-noordzijde staan in de 17e eeuw kleinere woonhuizen met een begane grond en daarop de zolder. Hiervan zijn slechts enkele funderingen en plavuizen vloeren overgebleven.Aan de Spinstraat-zuidzijde zou een overdekte lijnbaan hebben gelegen. Op de kaart van Laurentius is een doorlopende daklijn te zien vanaf de Spinhuisstraat tot ver in de Spinstraat en op de kaart van Blaeu ten oosten daarvan diverse rekken, vermoedelijk van hout. Van een 17e-eeuwse lijnbaan zijn geen resten gevonden.In de late 18e-vroege 19e eeuw vinden vooral inpandige verbouwingen plaats. Opvallend voor deze periode is de verschijning van de eerste waterkelders, waarin regenwater werd opgevangen.Vermoedelijk zijn in de late 18e of vroege 19e eeuw ‘werkhuizen’ (spinhuizen) aan de Spinstraatzuidzijde gebouwd. In de loop van de 19e eeuw zijn deze een keer herbouwd op de oude funderingen.Grotere veranderingen vinden in de 19e eeuw plaats. Het grote herenhuis op de hoek Zuiderhaven/Steenhouwersstraat is afgebroken. In 1832 blijken de percelen aan de Steenhouwersstraat-westzijde en het hoekperceel Steenhouwersstraat/Spinstraat van één eigenaar te zijn. De kadastrale minuut laat geen huisgrenzen zien binnen dat perceel, maar uit het archeologisch onderzoek blijkt dat er dan wel degelijk verschillende panden aan de Steenhouwersstraat staan.Na 1832, maar vermoedelijk pas in de tweede helft van de 19e eeuw worden de kleine woonhuizen aan de Spinstraat-noordzijde afgebroken en wordt ter plekke één pand gebouwd.Vanaf het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw vinden opnieuw verbouwingen plaats, deels gaat het om volledige nieuwbouw. Het terrein aan de Zuiderhaven ten westen van het perceel waar ooit het herenhuis stond, wordt na lange tijd weer bebouwd. De werkhuizen aan de Spinstraat-zuidzijde worden afgebroken.Tijdens de opgraving zijn relatief weinig vondsten geborgen omdat contexten waarin zich gebruikelijk veel vondstmateriaal bevindt, zoals beerputten of afvalkuilen, niet zijn aangetroffen.Vondstmateriaal is aangetroffen tussen muren en vloerniveaus en in bijvoorbeeld een opvulling van een kelder. Bijzonder zijn de fragmenten kacheltegels die samen met majolicabiscuit uit laatstgenoemde context komen. De kacheltegels dateren relatief vroeg in de 16e eeuw en zullen niet afkomstig zijn van één van de opgegraven panden. Op het terrein is vooralsnog geen pottenbakker bekend, zodat de majolicabiscuit vermoedelijk uit een ander deel van Harlingen komt.