In opdracht van John Kok en Harm Mons heeft RAAP aan de Strandboulevard Oost 16a in de gemeente Harderwijk een opgraving uitgevoerd. Aanleiding voor dit onderzoek is het voornemen om een nieuw restaurant met bovenliggende appartementen te bouwen, hiervoor is de bestaande bebouwing van voormalig pannenkoekenrestaurant Kokki?s gesloopt. Het veldwerk is uitgevoerd tussen november 2020 en juni 2021 in afwisselende fasen van archeologisch begeleiden van sloop en opgraven. Het voornaamste doel van het onderzoek was het veiligstellen van de wetenschappelijke informatie (behoud ex situ).De oudste archeologische sporen in het plangebied dateren uit de late middeleeuwen, de tijd van de stadsvorming van Harderwijk. Uit deze periode is een akkerlaag gedocumenteerd, die reeds bij andere onderzoeken in de binnenstad is aangetroffen en is gedateerd in de dertiende eeuw. Uit de veertiende eeuw zijn paalsporen, kuilen, greppels en twee waterputten opgegraven. Uit de vondsten van aardewerk en dierlijk bot blijkt het te gaan om bewoningssporen en nederzettingsafval. De vondst van metaalslakken duidt op kleinschalige metaalbewerking en de vondst van een brok houtteer op activiteiten die met scheepsbouw samenhangen. Er zijn geen archeologische aanwijzingen voor bewoning op het terrein in de vijftiende eeuw, het terrein wordt wel opgehoogd. Uit historische bronnen is echter wel bekend dat bewoning niet verdween.In het onderzoeksgebied zijn grote delen van de stadsmuur en Peelenpoort opgegraven. De stadsmuur kent langs de zeezijde geen versteviging door steunberen, maar aan de landzijde zijn ze wel aanwezig. Op basis van baksteenformaten, metselverbanden en oversnijdingen met vondstrijke paalkuilen wordt de aanleg van de stadsmuur gedateerd tussen 1325 en 1350. De aanleg van de Peelenpoort, een stadspoort gefundeerd op grote veldkeien, dateert op basis van dezelfde kenmerken eerder rond 1300. De Peelenpoort is eveneens aan de landzijde gelegen en de datering komt overeen met de eerste aanleg van de stadsmuur aan landzijde tussen de Peelenpoort en de Grote Poort. Op de hoek van de stadsmuur wijzen bakstenen funderingen onder zestiende-eeuwse muren op de aanwezigheid van een toren, rond 1475 tegen de stadsmuur gebouwd.Vanaf de vroege zestiende eeuw wordt het terrein ingelijfd in opdracht van de hertog van Gelre (1519) en wordt een dwangburcht gebouwd. De laatmiddeleeuwse bewoning moet plaatsmaken voor de burcht. Als onderdeel van de dwangburcht wordt een rondeel op de hoek van de laatmiddeleeuwse stadsmuur aangelegd en wordt een losstaande zeetoren hierin opgenomen. Het rondeel kent overdekte ruimtes en gangen (kazematten) en had in de eerste bouwfase schietgaten voor gebruik van een haakbus. In een tweede bouwfase worden de muren verstevigd met een tweede laag bakstenen en zandstenen platen en blokken en worden de schietgaten dichtgemetseld. Vanaf 1539 wordt het blokhuis gebouwd, een woning voor de drost, die fungeert als stadhouder voor de hertog. Vondsten uit een beerput wijzen op een welgesteld huishouden met een rijk sociaal leven: uitzonderlijk luxe glazen drinkgerei, een zeldzame uilenbeker, zijden stoffen en een gouden schakelketting. Reeds rond 1566 wordt de dwangburcht bestormt door de burgers uit Harderwijk, uit onvrede met de hertog en zijn politiek. Pas in 1581 wordt de dwangburcht afgebroken. Het rondeel wordt waarschijnlijk in de zeventiende eeuw deels afgebroken. Aan het begin van de twintigste eeuw wordt in het plangebied een groot gebouw met kelders neergezet dat als restaurant en in recentere tijden ook als souvenirshop dienst heeft gedaan. De kelders hebben op het terrein een groot deel van de oudere archeologische resten verstoord.Aanbevelingen Het uitgevoerde archeologische onderzoek toont een rijkdom aan archeologische informatie, ondanks de vooral forse twintigste-eeuwse verstoringen. De combinatie met het historisch onderzoek leverde extra informatie op om de archeologische resultaten een breder kader te geven. Er is naast het uitgevoerde archeologische onderzoek en de uitwerking daarvan, slechts minimaal bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd in het kader van kostenbesparing. Voor de toekomst wordt aangeraden om bij binnenstedelijk onderzoek van enige omvang met kans op ouder muurwerk (voor 1850) de inzet van een bouwhistoricus te borgen in het Programma van Eisen. Ook de inzet van een historisch geograaf of archivaris voor de historische onderbouwing is sterk aan te raden.De vele kleine en enkele grotere archeologische onderzoeken in Harderwijk geven aanleiding tot synthetiserend onderzoek over de stad, haar ontstaan en ontwikkeling door de eeuwen heen. In 2031 is het 800 jaar geleden dat Harderwijk stadsrechten kreeg. Een mooie aanleiding voor een initiatief om alle onderzoeken te bundelen tot een overkoepelende publicatie, geschreven voor Harderwijk en haar inwoners.