In opdracht van Groen-planning Maastricht B.V. heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in december 2007 een verkennend booronderzoek uitgevoerd in verband met de voorgenomen aanleg van een haven, verwerkingsinstallatie en natuurgebied in plangebied Raaieind in de gemeente Horst aan de Maas. In het kader van de bestemmingsplanwijziging heeft RAAP in 2006 reeds een bureauonderzoek uitgevoerd (Moonen, 2007), op basis waarvan vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven is aanbevolen. Voorafgaand hieraan is besloten om door middel van onderhavig verkennend booronderzoek gegevens over de bodemgesteldheid in het plangebied te verzamelen en op basis hiervan een gegronde inschatting te kunnen maken van de ligging, de diepte en het aantal van de aan te leggen proefsleuven.
Uit het bureauonderzoek is naar voren gekomen dat in het plangebied dalvlakteterrassen voorkomen met bruine enkeerdgronden, doorsneden met oude Maasgeulen, centraal en ten westen van het plangebied. Uit (de omgeving van) het plangebied is een groot aantal archeologische vindplaatsen bekend. Op basis van deze gegevens is aan het plangebied een hoge archeologische verwachting toegekend voor vindplaatsen van zowel jager-verzamelaars als landbouwersgemeenschappen. Bovendien worden in het plangebied resten van de Romeinse weg van Heerlen naar Nijmegen verwacht.
Tijdens het veldonderzoek is door middel van 187 boringen de bodemgesteldheid van het plangebied in kaart gebracht. Hieruit is gebleken dat het plangebied voor het grootste deel bestaat uit bruine enkeerdgronden. Met name op het hogere dalvlakteterras wordt de bodem gekenmerkt door een circa 70 cm dik esdek met daaronder meestal de B-horizont van de oorspronkelijke moderpodzolgrond. Met name in het noordelijke deel van het lagere dalvlakteterras lijkt de bodem minder sterk ontwikkeld en is niet altijd een esdek aanwezig. Op de dalvlakteterrassen zijn tijdens het veldonderzoek meerdere archeologische indicatoren aangetroffen die de hoge archeologische verwachting onderstrepen. Naast de ontgronde gebieden is een aantal andere zones aangetroffen waar de bodem verstoord is, zoals op de terrasrand rond Groot Raay. Centraal in het plangebied is een oude Maasgeul aangetroffen, waarvan het diepste deel is opgevuld met veen. Hier kunnen mogelijk watergerelateerde archeologische resten worden aangetroffen, zoals afvaldumps, jachtattributen en rituele deposities. Bovendien bestaat hier de mogelijkheid tot het doen van paleobotanisch onderzoek. Voor de zones op de dalvlakteterrassen waar de bodem niet verstoord is, wordt vervolgonderzoek aanbevolen in de vorm van proefsleuven. In verband met de verwachte Romeinse weg en de opbouw van het landschap wordt aanbevolen de proefsleuven met een west-oost oriëntering aan te leggen. Bij de aanleg dient rekening te worden gehouden met het verbruiningsproces, waardoor grondsporen mogelijk vervaagd zijn. Op basis van de resultaten van onderhavig onderzoek kan tijdens het proefsleuvenonderzoek de bovengrond van de bodem worden verwijderd, waarna op basis van expert judgement het vlak geleidelijk verdiept moet worden tot een vlak is ontstaan waarin de archeologische grondsporen, ondanks de verbruining, leesbaar zijn.
In de oude Maasgeul worden archeologische resten verwacht die zich voordoen als puntlocaties. Om deze resten op te sporen wordt aanbevolen werkzaamheden in de oude Maasgeul archeologisch te begeleiden. Daarnaast wordt aanbevolen van het veenpakket monsters te nemen voor paleo-botanisch onderzoek.
Voorafgaand aan het vervolgonderzoek dient een Pprogramma van Eisen te worden opgesteld, waarin de voorwaarden waaraan het onderzoek moet voldoen, staan beschreven. Dit PvE dient te worden goedgekeurd door het bevoegd gezag. In de overige zones van het plangebied worden geen (intacte) archeologische resten verwacht. Nader archeologisch vervolgonderzoek wordt hier overbodig geacht. Het betreft de gebieden die ontgrond zijn, de zones waar de bodem verstoord is en de huidige rivierdalbodem.
Tot slot wordt aanbevolen de historische kapel en oude Lindeboom op het erf Groot Raay te sparen en in het toekomstige ontwerpplan op te nemen. Hiermee kan een deel van de identiteit van het landschap behouden blijven.
