In opdracht van de Gemeente Tytsjerksteradiel is door De Steekproef bv een plangebied onderzocht aan de Swarte Mar 9 te Noardburgum in de gemeente Tytsjerksteradiel (zie Figuur 1). De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen nieuwbouw van een bedrijfsgebouw. De hiervoor benodigde graafwerkzaamheden kunnen mogelijk tot aantasting van archeologische waarden leiden. Het onderzoek had tot doel om vast te stellen of dergelijke waarden aanwezig kunnen zijn. Het onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek door middel van boringen. In het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel is uitgegaan van een lage verwachting voor resten uit de ijzertijd tot en met de vroege middeleeuwen. Voor resten uit de steentijd geldt een lage tot middelhoge verwachting. Hierbij moet rekening worden gehouden met de mogelijke ligging van het plangebied in een dobbe waarin organische resten goed bewaard gebleven kunnen zijn. Voor resten uit de late middeleeuwen en de nieuwe tijd geldt eveneens een lage tot middelhoge verwachting. Gezien het ontbreken van bebouwing op historische kaarten zal het met name om resten van perceelsgrenzen en dergelijke gaan. Om de archeologische verwachting te toetsen zijn in het plangebied zes gutsboringen geplaatst. Uit de resultaten hiervan blijkt dat de bodem overal in het plangebied tot in het schone grijze keizand verstoord is. Hoewel op één boorpunt brokken van podzolhorizonten zijn aangetroffen, zijn er verder geen aanwijzingen dat hier bewoonbare zandbodems hebben bestaan. Wel heeft waarschijnlijk veenvorming plaatsgevonden. Hiervan rest plaatselijk nog een moerige zandlaag. Veen waarin organische resten goed kunnen zijn bewaard is echter nergens in het plangebied aangetroffen. In geen van de boringen zijn relevante archeologische indicatoren gevonden.
Selectieadvies (KNA 4.0 VS07) door drs. R.P. Exaltus (senior KNA Prospector) In het plangebied lijkt geen voor bewoning geschikte bodem te hebben bestaan. De ondiepe keizandbodem is van nature slecht waterdoorlatend en maakt de locatie onaantrekkelijk voor bewoning. Wel heeft op deze locatie waarschijnlijk veenvorming plaatsgevonden. Veen waarin organische resten goed bewaard zijn gebleven, zijn echter niet meer in het plangebied aanwezig. In verband hiermee, alsmede in verband met het ontbreken van relevante archeologische indicatoren geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn archeologische resten gevonden waarmee tijdens de verdere planvorming rekening zou moeten worden gehouden. Geadviseerd wordt om het terrein vrij te geven en de archeologische verwachting bij te stellen tot een lage verwachting voor resten uit alle perioden.
Als bij toekomstig graafwerk onverhoopt toch archeologische vondsten worden gedaan of archeologische grondsporen worden aangetroffen, dan dient daarvan direct melding te worden gemaakt bij de minister conform de Erfgoedwet 2015, artikel 5.10 & 5.11. Wij adviseren dit te doen bij de gemeente Tytsjerksteradiel en bij de provinciaal archeoloog, dr. G. de Langen (tel: 058-2925487).
