In opdracht van Projectontwikkeling BrabantWonen heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in het najaar van 2012 een archeologische begeleiding protocol opgraving uitgevoerd in verband met graafwerkzaamheden in de Kruisherenkapel te Uden (gemeente Uden). Deze begeleiding is het vervolg op een bureauonderzoek waarbij geconcludeerd werd dat er zeer hoge kans is op de aanwezigheid van goed bewaarde, belangrijke archeologische grondsporen binnen de kapel. Het primaire doel van de begeleiding is vast te stellen of binnen de kapel nog behoudenswaardige archeologische vindplaatsen aanwezig zijn.
De archeologische begeleiding gebeurde in 2 fasen. In eerste instantie is het afgraven van de kerkvloer (tot ca. 30 cm -loopvlak) geheel archeologisch begeleid (ca. 475 m2). In een latere fase zijn 2 sleuven die werden gegraven voor de verwarming van de kerk archeologisch begeleid (58 m2).
Uit de bodemprofielen blijken binnen de Kruisherenkapel vooral ophogings- en verstoorde lagen aanwezig te zijn. In tegenstelling tot de verwachting van het bureauonderzoek dat verstoringen relatief beperkt zijn, lijkt dat de bouw van de jongste kerk (1904/1905) gepaard ging met grootschalige sloop- en ophoogwerkzaamheden. De ophogings- en verstoorde lagen werden gekenmerkt door veel gefragmenteerd puin, waarschijnlijk restanten van het voormalige kloostergebouw. Met name in het westelijke deel, waar het oude kloostergebouw gesitueerd moet worden, nam de puinhoeveelheid toe.
Tijdens de begeleiding is slechts één duidelijk archeologisch grondspoor aangetroffen. Het gaat om een bakstenen muur die in verband staat met het 17e eeuwse kloostergebouw. Het wordt niet uitgesloten dat het de oostelijke buitenmuur van dit gebouw betreft. Overige muurrestanten zijn niet aangetroffen. Ze zijn ofwel volledig uitgebroken, of bevinden zich net buiten de aangelegde verwarmingssleuf waardoor ze niet herkend zijn. Behalve het muurrestant zijn in het vlak nog 5 verkleuringen aangetroffen die geïnterpreteerd worden als onderdeel van de ophogingslagen of kuilen uit de 20e eeuw.
Met deze archeologische begeleiding is het onderzoek in het plangebied afgesloten. Binnen de huidige kerk zijn ook eventuele middeleeuwse grondsporen en zelfs sporen van het voormalige kloostercomplex grotendeels verdwenen. In hoeverre deze verstoringen ook hebben plaatsgevonden buiten de kerk is onbekend. Derhalve wordt aanbevolen om bij werkzaamheden in de directe omgeving van de kapel eerst een verkennend booronderzoek te laten plaatsvinden om een indruk van de gaafheid van de bodem te verkrijgen.
