In 2018 heeft Antea Group een archeologisch bureauonderzoek en een archeologische begeleiding (protocol opgraven, 4004) uitgevoerd. Dit op basis van een door de bevoegde overheid goedgekeurd Programma van Eisen en in het kader van werkzaamheden ten behoeve van een betere afwatering van de polder aan de zuidzijde van Hollum te Ameland. De bodemroerende werkzaamheden bestonden uit het uitgraven van een voormalige slenk (‘slenk Visser’). Het plangebied ligt aan de zuidrand van het dorp Hollum tussen het Leendertswiel en de teensloot van de Waddenzeedijk. Het archeologisch onderzoek vond plaats als voorwaarde bij de hiervoor benodigde omgevingsvergunning.
De specifieke verwachting uit het vooronderzoek was dat er sprake was van de hiervoor beschreven slenk als aanlegplaats voor vissersboten, of kleine vaartuigen, bijvoorbeeld van lichters, die lading of bemanning overzetten van schepen die voor de kust voor anker lagen. Deze verwachting wordt in zekere zin onderschreven door de aangetroffen archeologische resten en bodemkundige situatie.
Er is in het plangebied een vindplaats aangetroffen met een zeer specifieke verzameling archeologische vondsten. De vondsten wijzen op een beperkt scala aan activiteiten, maar de karakteristiek van het vondstmateriaal is anders dan hetgeen we in de regel uit nederzettingscontexten bergen. Het in 2018 aangetroffen materiaal valt in de categorie ‘verloren voorwerpen’ of in de categorie ‘weggegooide voorwerpen’ (inclusief afval van onderhoud van materiaal). Het vondstmateriaal lijkt hoofdzakelijk uit de 17e-19e eeuw te dateren. De slibrijke laag waarin de vondsten zijn aangetroffen komt overeen met de oeverzone van een kwelderkreek of priel (de historisch gekende slenk) in het hoogwatergebied: bij eb zompig en bij vloed doorwaadbaar. Dus zowel in de aard van de vondsten, de datering van de vondsten en de stratigrafische ligging volgt dat dit een maritiem archeologische vindplaats betreft en bovendien een onderdeel van het maritieme landschap (rede). Het aangetroffen passerbeen kan verwijzen naar scheepvaart (instrument van een navigator) en de rekenpenning naar (kleinschalige) handel, een activiteit die vervolgens ook aan de historische scheepvaart kan worden gerelateerd. De musketkogels verwijzen naar bewapening of defensie zoals soms aanwezig op de vaartuigen. Ook daarin kan een relatie met de (handels)scheepvaart liggen. Geen van de vondsten heeft echter een duidelijke verwijzing naar visserij. Ook zijn er geen directe aanwijzingen dat op deze plaats schepen op de oever werden getrokken, zoals aanmeerpalen, voetankers of loopplanken. Het vermoede gebruik kan daarmee beter worden aangeduid als pad (tussen Hollum en haar rede) dan als een natuurlijke binnenhaven. We lijken ons daarmee in een off site gedeelte van de grotere rede te bevinden en niet een gedeelte van de rede dat gedurende een periode intensief benut is voor de activiteiten die op basis van het bureauonderzoek verwacht werden. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de vissers in de regel dichterbij huis aanmeerden om hun vangst aan land te brengen.
Een opgraving (variant archeologische begeleiding) vormt het sluitstuk van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ, zie bijlage 2). Er is binnen het in 2018 onderzochte plangebied sprake van een aangetoonde archeologische vindplaats. Het gaat hier om de rede-zone van Hollum waarvan een in omvang relatief beperkt gedeelte nu middels een archeologische begeleiding nader in beeld is gebracht. De feitelijke vindplaats, de rede zelf van aanmeerlocatie tot en met de locaties van onderhoud aan de schepen en waar de goederen of vangst aan land gebracht werden zal door de geschiedenis heen groter zijn geweest dan het nu onderzochte plangebied.
