Econsultancy heeft in opdracht van Veluwezoom Verkerk Bouw bv een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd in het plangebied Julianaweide te Heteren (gemeente Overbetuwe). In het plangebied zullen 35 woningen en een appartementencomplex worden gerealiseerd. Naar verwachting zal voor het uitgraven van de bouwputten, aanleg riolering, realisatie nutsvoorzieningen en bouw van een liftschacht, de bodem dieper dan 0,5 m -mv worden geroerd.
Het plangebied ligt volgens de gemeentelijke archeologische waarden- en verwachtingskaart in een gebied met een hoge archeologische verwachting. Volgens het gemeentelijke archeologiebeleid is in dergelijke gebieden bij werkzaamheden dieper dan 0,3 m -mv en met een oppervlakte van meer dan 100 m2 een archeologisch onderzoek naar de archeologische waarde van het terrein vereist, om zo te kunnen bepalen of er archeologische waarden aanwezig zijn, die door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast of verloren kunnen gaan.
Aan de hand van het booronderzoek werden voorafgaand aan het proefsleuvenonderzoek op twee niveaus archeologische waarden verwacht: het eerste niveau bevindt zich direct onder de bouwvoor, op 30 cm -mv in de top van de komkleiafzettingen. Hier konden resten aangetroffen worden uit de Romeinse tijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd. Het tweede archeologische niveau werd verwacht op ca 130 cm -mv, in de top van de oeverwalafzettingen van de Herveld stroomgordel. Deze zijn afgezet in de periode vanaf het Midden-Neolithicum tot en met de Late-IJzertijd, en daar konden sporen en vondsten uit deze perioden worden aangetroffen.
Het doel van het inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-P) was het aanvullen en toetsen van de gespecificeerde archeologische verwachting, zoals geformuleerd in het vooronderzoek. Belangrijk is dat op basis van het inventariserend veldonderzoek een beslissing kan worden genomen of verder archeologisch (voor)onderzoek in het gebied noodzakelijk en verantwoord is.
Conform het Programma van Eisen zijn twaalf werkputten aangelegd met elk een lengte van 20 m en een breedte van 4 m. Het eerste vlak is aangelegd onder de bouwvoor, tussen 7,2 en 7,6 m +NAP en het tweede vlak in de top van de oeverafzettingen, tussen 6,3 en 7,2 m +NAP.
In het plangebied zijn oeverafzettingen van de Herveld stroomgordel aangetroffen die bedekt worden door de komafzettingen van de Neder-Rijn stroomgordel. Hoewel de oeverwallen van de Herveld stroomgordel potentieel geschikte locaties zijn voor bewoning vanaf het Midden-Neolithicum of Late-IJzertijd, zijn er geen sporen of vondsten uit deze perioden aangetroffen. In de Romeinse tijd en Middeleeuwen lag het plangebied binnen het komgebied van de Neder-Rijn stroomgordel en waren de noordelijker gelegen oeverwallen waarschijnlijk bewoond. De aangetroffen (afwaterings-)geulen kunnen een indicatie zijn dat het plangebied in toen in cultuur is gebracht, hoewel de geulen ook natuurlijk kunnen zijn.
Het bovenste deel van de komkleiafzettingen, tot aan het maaiveld, is in of na de Late-Middeleeuwen afgezet. Het zestal archeologisch relevante sporen die in deze afzettingen direct onder het maaiveld, in of onder de bouwvoor, zijn aangetroffen dateren uit de 19e eeuw of eerste helft van de 20e eeuw. Het terrein was toen nog in gebruik als bouwland of boomgaard Eén van de sporen, een greppel (s20), is te relateren aan de perceelsgrenzen uit 1937. De andere sporen betreffen kuilen en een granaatinslag. Twee kuilen en de granaatinslag dateren uit Tweede Wereldoorlog of van kort erna. De afvalkuilen worden niet specifiek aan de Tweede Wereldoorlog gerelateerd, maar aan het gebruik van het terrein als akker in de 19e en 20e eeuw, wat ook in de oorlogsjaren het geval zal zijn geweest. Gebouwstructuren van vóór 1945 zijn niet aangetroffen.
Elf sporen zijn naoorlogs. Een deel is te relateren aan de bouw en/of sloop van de loodsen die tussen 1984 en 2022 in het plangebied stonden, zoals de restanten van funderingssleuven en kabelsleuven. Andere sporen vertegenwoordigen de naoorlogse perceelsgrenzen. Deze sporen zijn archeologisch niet relevant en behoren niet tot een vindplaats.
De archeologische sporen en vondsten kunnen tot twee vindplaatsen gerekend worden: Een geulensysteem uit de Romeinse tijd of Middeleeuwen (vindplaats 1) en een akker uit de Nieuwe tijd (1850-1950, vindplaats 2). Beide vindplaatsen kunnen niet begrensd worden en omvatten het gehele plangebied.
Volgens de waardering op de door de KNA voorgeschreven wijze zijn beide vindplaatsen gewaardeerd als zijnde ‘niet-behoudenswaardig’. Omdat in het plangebied geen behoudenswaardige vindplaats aanwezig is, is het advies van Econsultancy om geen archeologisch vervolgonderzoek uit te voeren en het plangebied vrij te geven voor verdere ontwikkeling.
Bovenstaand advies is gegeven door Econsultancy. Er is, op grond van de gebruikte onderzoeksmethode, geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven. Over de aan- of afwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig uitsluitsel worden gegeven. Aan dit advies kunnen geen rechten worden ontleend. De resultaten van dit onderzoek zullen eerst moeten worden beoordeeld door de bevoegde overheid (gemeente Overbetuwe), die vervolgens het advies over neemt of niet.
Als het plangebied nu of in de toekomst door de gemeente Overbetuwe wordt vrijgegeven voor bodemroerende werkzaamheden, dan blijft er, conform artikel 5.10 van de Erfgoedwet uit juli 2016, een meldingsplicht bestaan. Eventuele archeologische resten die bij werkzaamheden worden aangetroffen moeten worden gemeld bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, c.q. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het is verder raadzaam om ook de gemeente Overbetuwe op de hoogte te stellen.
