In opdracht van GroenWest Woerden heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau op 30 en 31 mei 2011 een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven uitgevoerd in verband met de geplande bouw van een corporatiehotel in de gemeente Woerden. Het plangebied ligt in het Romeinse castellum Laurium, een rijksmonument. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft voor de bouwplannen een monumentenvergunning verleend onder de voorwaarde dat voorafgaande aan de nieuwbouw een archeologisch onderzoek wordt uitgevoerd in de vorm van proefsleuven en, indien daartoe aanleiding zou zijn, aansluitend een archeologische begeleiding conform protocol opgraven. Concreet speelde hierbij de verwachting dat in het noordwesten het vervolg van een eerder aangetroffen tufstenen principiamuur aanwezig zou zijn, en dat in het zuidoosten van het plangebied de Romeinse puinlaag relatief dicht onder het maaiveld zou liggen. Het primaire doel van het proefsleuvenonderzoek was het vaststellen van de diepteligging van het Romeinse vondst- en sporenniveau ten opzichte van de geplande verstoring. Daarnaast was het doel eventuele muurresten te lokaliseren, teneinde te bepalen of het heipalenplan aangepast dient te worden.
In het plangebied zijn twee proefputten van 2 x 1 m aangelegd tot een diepte van 1,15 m +NAP (de geplande verstoringsdiepte). In geen van beide putten is het Romeinse niveau bereikt. De verwachte principiamuur in het noordwesten bleek (in elk geval langs de noordwestelijke plangrens) verdwenen. De wal en gracht van het castellum, die in het zuidoosten verwacht werden, zijn evenmin aangetroffen. In plaats van de wal en gracht werden sporen en een mogelijke ophogingslaag uit de Nieuwe tijd A gevonden, wat zowel kan wijzen op een goede conservering van de Romeinse sporen als op een slechte conservering.
Als gevolg van de opgelegde beperkingen van het onderzoek zijn er nauwelijks nieuwe gezichtspunten omtrent het Romeinse castellum verkregen. Wel is duidelijk geworden dat in het plangebied rekening gehouden dient te worden met goed bewaarde sporen uit de Nieuwe tijd. Gezien de laatmiddeleeuwse vondsten mogen op een dieper niveau ook sporen uit de 14e en 15e eeuw verwacht worden.
De ontgravingen ten behoeve van de nieuwbouw zullen reiken tot 1,15 m +NAP. Het is op basis van eerder onderzoek te verwachten dat binnen de verstoringsdiepte structurele sporen (funderingen, muren) voorkomen uit de jongste castellumfase (late 2e en 3e eeuw na Chr.). Deze worden bedreigd door zowel de ontgraving van de sleuven als het aanbrengen van de funderingspalen. Het selectieadvies is een vervolgonderzoek te laten uitvoeren tot aan de geplande verstoringsdiepte. Dit onderzoek dient conform het bestaande PvE te worden uitgevoerd als archeologische begeleiding, protocol opgraven. Hierbij wordt aanbevolen om in plaats van een onderzoek op alleen de locatie van de funderingssleuven, een vlakdekkend onderzoek te laten uitvoeren. Deze aanbevelingen worden gemotiveerd in § 6.2 van dit rapport. Voorafgaand aan het vervolgonderzoek dient het bestaande PvE te worden aangepast en goedgekeurd door het bevoegd gezag.
Op basis van de bevindingen van het huidige proefsleuvenonderzoek neemt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een selectiebesluit (contactpersoon mevr. drs. M.J.C.A. Schreurs).
