De nieuwbouwplannen het zuidoostelijke deel van het plangebied Maalwater in de gemeente Heiloo voorzien in een bodemverstoring waarbij de eventueel aanwezige archeologische resten verloren zouden gaan. Derhalve is in week 29, 2010, een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd.

doelstelling Het onderzoeksterrein is gelegen op de strandvlakte direct ten westen van de strandwal Alkmaar-Limmen. Het doel van het onderzoek is het vaststellen van de inhoudelijke en fysieke kwaliteit van de eventueel aanwezige archeologische resten (aard, ouderdom, omvang, gaafheid en conservering) teneinde tot een waardestelling te kunnen komen.

werkwijze Het Programma van Eisen voorziet in een puttenplan van haaks op elkaar gestelde putten. De eerste twee putten zijn parallel aan de strandwal gegraven, de tweede haaks erop. Het eerste vlak is aangelegd op een niveau waarbij het vlak zogenoemd leesbaar was. Na documentatie van het vlak is een tweede maal verdiept tot op het natuurlijk strandzand. Op twee plaatsen zijn diepere kijkgaten gemaakt om inzicht te krijgen in de plaatselijke opbouw van de ondergrond en de eventuele aanwezigheid van archeologische resten daarin.

resultaten Het onderzoek laat zien dat het plangebied vanaf de prehistorie in gebruik is geweest. De oudste sporen zijn het meest prominent. Verspreid over het terrein zijn er landinrichtende elementen als greppels met daar tussen en nabij sporen van runderhoefindrukken. Het meest tot de verbeelding spreekt de paalcirkel. Deze structuur, een cirkelvorm van 3,5 meter doorsnede, is opgebouwd uit 17 palen. De betekenis of functie van de paalcirkel is vooralsnog onbekend. De gedachte gaat al snel uit naar een rituele functie. Ongeveer 350 meter noordelijk is vijf jaar geleden ook een palencirkel gevonden op de strandvlakte. Het is een belangrijke constatering dat deze structuren een bepaalde status hebben binnen de toenmalige samenleving en dat er een expliciete keus is gemaakt over waar ze opgezet worden. Het fysieke landschap en hoe de mens daar gebruik van maakt speelt hierbij een belangrijke rol.

archeologische monumentenzorg De resultaten van het onderzoek geven geen aanleiding tot het adviseren van vervolgonderzoek binnen het onderzoeksterrein. Dit onderzoek op Maalwater heeft wel wederom laten zien dat terreinen gelegen op de strandvlakte niet zonder meer een archeologisch lage verwachting mogen krijgen.