ADC ArcheoProjecten heeft op 20 maart 2023 een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven uitgevoerd in het plangebied Hof van Langerak in de gemeente Molenlanden in het kader van geplande nieuwbouw. In het plangebied zullen dertien levensloopbestendige woningen in een kleinschalig woonhof worden gebouwd. Op basis van de deels intacte bodem met kansrijke oeverafzettingen van de Lek en de ophoging met puin en baksteenfragmenten in de bufferzone van kasteel Langerak die uit het vooronderzoek naar voren kwamen, werd door het bevoegd gezag vervolgonderzoek noodzakelijk geacht. Het graafwerk dat met de nieuwbouw gepaard zou gaan, vormde namelijk een ernstige bedreiging voor eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen. Om inzicht te krijgen in de aard, omvang, datering, gaafheid en conservering van een eventuele vindplaats moesten drie proefsleuven van 40 x 4 m verspreid over het terrein worden aangelegd ter plaatse van de boringen met een deels intacte bodem en de boringen waarin puin en baksteenfragmenten zijn aangetroffen. In het plangebied zijn drie proefsleuven aangelegd met een totale oppervlakte van ca. 480 m2 waarmee het onderzoek een dekkingsgraad van bijna 10% heeft.
Bij het proefsleuvenonderzoek is de volgende bodemopbouw vastgesteld. De iets diepere ondergrond van het plangebied bestaat uit donkerbruin sterk kleiig veen met rietresten. De top van het veen is aangetroffen op ca. 1,6 m -NAP en wordt geïnterpreteerd als het Hollandveen Laagpakket van de Formatie van Nieuwkoop. Het veen wordt afgedekt door een zwak tot uiterst siltig kleipakket met schelprestjes en roestvlekjes. Dit kleipakket wordt geïnterpreteerd als oeverafzettingen van de Lek. De top van deze afzettingen is verstoord en opgenomen in de bouwvoor. Alleen in het zuiden van proefsleuf 1 was sprake van een wat grotere concentratie bouwpuin in de bovengrond. Het meeste bouwpuin in het plangebied kan gerelateerd worden aan enkele gedempte sloten of greppels. De vastgestelde bodemopbouw komt goed overeen met de resultaten van het vooronderzoek.
In de proefsleuven is een gering aantal sporen gevonden die enkel bestaan uit sloten en greppels.
De dichtst bij het kasteelterrein aangetroffen sloot of greppel in put 1 heeft een noordwest-zuidoost oriëntatie en volgt de heersende perceleringsrichting zoals die overal in en buiten Langerak aanwezig is. De sloot in put 1 heeft een maximale breedte van ca. 2,5 m en is vanaf vlakniveau ca.
56 cm diep bewaard gebleven. Dit is ongeveer een meter vanaf het huidige maaiveld. In de opvulling/demping van de sloot zijn twee fragmenten roodbakkend geglazuurd aardewerk gevonden die in de 17e eeuw kunnen worden gedateerd. Het hierin aangetroffen bouw- en baksteenpuin is zeer gefragmenteerd. Er zijn baksteenresten aanwezig in zowel een rood, roze als geel baksel. Bij de rode exemplaren kon in een enkel geval een dikte worden gemeten van 4,5 en 5,5 cm. De sloot is te smal en ondiep om als mogelijke gracht geïnterpreteerd te kunnen worden en het hierin aangetroffen materiaal is niet ouder dan 16e- of 17e-eeuws. Fragmenten van kloostermoppen ontbreken en het bouwpuin kan in principe ook van een boerderij uit de omgeving afkomstig zijn.
In put 2 geheel in het westen van het plangebied is een vergelijkbare sloot of greppel aangetroffen met dezelfde oriëntatie. Deze bevatte echter wel beduidend minder gefragmenteerd bouw- en baksteenpuin dan de sloot in het oosten. Ook zijn hier enkele smalle greppeltjes haaks op de sloot aanwezig die mogelijk dienden voor de afwatering van het terrein. Deze sloot/greppel komt qua locatie overeen met een sloot of perceelsgrens die nog op historische kaarten uit de 20e eeuw is terug te vinden.
Met het aantreffen van verschillende sloten/greppels en twee aardewerkfragmenten is er sprake van een archeologische vindplaats. Echter ontbreken er aanwijzingen voor een relatie met het kasteel en kasteelterrein en ook sporen van andersoortige bewoning en begraving zijn niet aangetroffen. De vindplaats wordt op basis van de fysieke en inhoudelijke kwaliteit als middelmatig tot laag gewaardeerd.
