Op plangebied De Soom te Grubbenvorst (gemeente Horst aan de Maas) staat de ontwikkeling van vijftien bouwkavels gepland. Bij deze voorgenomen bouwplannen zullen bodemverstoringen tot in C-horizont plaatsvinden die archeologische waarden zullen vernietigen. In april 2008 is door BAAC bv een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen uitgevoerd. Hieruit kwam naar voren dat op het gehele plangebied een esdek is gelegen dat eventuele archeologische sporen afschermt tegen verstoringen. Midden over het terrein loopt echter van noord naar zuid een rioolsleuf van 10 m breed en 3 m diep. In de boringen zijn archeologische indicatoren aangetroffen waaronder fragmentjes aardewerk uit de late middeleeuwen. De aanbeveling was dan ook om door middel van proefsleuven na te gaan wat de waarde is van de aangetroffen archeologische resten. In september 2008 is vervolgens een inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-P) uitgevoerd. Op basis van de resultaten van dit onderzoek, sporen en vondsten uit de Romeinse tijd en vroege middeleeuwen, was behoud in-situ op het westelijk deel van het terrein aanbevolen. Behoud in-situ was echter niet mogelijk en uiteindelijk is ter plaatse van de bouwputten een archeologische opgraving (DO) uitgevoerd. Op 11 en 12 mei 2009 is het noordelijk deel van het onderzoeksgebied opgegraven, op het zuidelijk deel bevonden zich nog bomen. Dit zuidelijk deel werd vervolgens op 28 en 28 september 2009 onderzocht.

Het IVO-P en DO werden uitgevoerd in opdracht van Vissers Architectenburo BV, de bevoegde overheid was de gemeente Horst aan de Maas. Het doel van het IVO-P was het toetsen van de verwachting die bij het vooronderzoek is opgesteld. Daarnaast dienden aard, omvang en kwaliteit van eventuele resten of vindplaatsen te worden vastgesteld. Het DO had als doel het veiligstellen, dus behoud ex-situ, van de in het plangebied aanwezige archeologische waarden die tijdens het IVO-P waren vastgesteld.

Tijdens het proefsleuvenonderzoek zijn twee werkputten aangelegd ter hoogte van de boringen met archeologische indicatoren van RAAP. In de proefsleuven is de door RAAP vastgestelde restgeul aangetroffen en twee greppels uit de nieuwe tijd, andere sporen ontbreken. Het vondstmateriaal bestaat uit aardewerk, huttenleem en natuursteen (lei). Het aardewerk is in de late bronstijd-ijzertijd en de (laat) Romeinse tijd-vroege middeleeuwen te dateren. Daarnaast zijn nog fragmenten aangetroffen die dateren uit de middeleeuwen-nieuwe tijd. Aangezien het plangebied laag gelegen is bestaat het vermoeden dat in de nabijheid van het onderzoeksgebied een nederzetting is gelegen. De nederzetting zou zich dan op een hoger gelegen deel, van de naastgelegen dekzandrug bevinden. Het vondstmateriaal zou wijzen op een dumpplaats van de bewoners van de nederzetting.

Bodemopbouw De bodemopbouw van het plangebied is op het noordelijk deel intact, hier bevindt zich een esdek op de natuurlijke ondergrond, de C-horizont, die de sporen heeft beschermd tegen eventueel verstorende activiteiten als bijvoorbeeld ploegen. Het zuidelijk deel is tot op, of net boven, de C-horizont verrommeld maar lijkt de sporen niet te hebben aangetast. De nederzettingssporen bevinden zich op een hoger gelegen deel in het landschap, daar waar de kans op overstromingen klein was. Richting het oosten loopt het terrein duidelijk af richting de Maas die nu op 600 m afstand ligt.

Sporen en structuren Op een relatief klein gebied is een grote hoeveelheid sporen in de vorm van paalsporen, kuilen en greppels aangetroffen. De omvang van de opgraving is echter zo beperkt dat alleen twee delen van mogelijke huisplattegronden, een palissade en rijen paalsporen konden worden aangewezen. In het midden van het onderzoeksterrein zijn delen van twee mogelijke huisplattegronden aangetroffen, huis H1 en H2. Beide huizen zijn oost-west georiënteerd. Aangezien een deel van de sporen ontbrak kon geen duidelijke typologie vastgesteld worden, maar op basis van het aardewerk zijn de twee plattegronden in de volle middeleeuwen gedateerd. Aan de noordzijde van het terrein loopt een oost-west georiënteerde palissade P1 uit mogelijk de volle middeleeuwen. Het is lastig deze palissade te dateren. Ten noorden van de palissade zijn enkele kuilen blootgelegd, maar verder is het onderzoeksgebied hier ‘leeg’. Op 12 m ten zuiden van de palissade bevinden zich de vele paalsporen en kuilen. Hierin zijn meerdere rijen van paalsporen herkend, rij R1 tot en met R7, maar geen plattegronden. De rijen lopen zowel min of meer noord-zuid als noordwest-zuidoost en oost-west. De overige sporen worden gevormd door een groot aantal greppels en kuilen. Grafkuilen of andere sporen van begravingen zijn niet aangetroffen. De verwachting is dat de sporen buiten het onderzoeksgebied zowel naar het oosten, zuiden als westen doorlopen.

Vondsten Het vondstmateriaal bestaat uit aardewerk uit de bronstijd-ijzertijd, Romeinse tijd en vroege-, volle- en late middeleeuwen, Romeins bouwkeramiek, een fragment glas, natuursteen, vuurstenen artefacten uit het neolithicum, (laat) Romeins, middeleeuws en post middeleeuws metaal, slakken en dierlijk bot. Ook zijn monsters uit relevante sporen genomen, zowel botanische als monsters voor C14, deze zijn echter niet geanalyseerd.