Grontmij Nederland bv heeft, naar aanleiding van nieuwbouwplannen van 14 december 2010 t.e.m. 27 januari 2011 een archeologische begeleiding (protocol opgraven) uitgevoerd in het plangebied Smeedtoren te Sluis. Het archeologisch on-derzoek bestond uit een archeologische begeleiding, protocol opgraven. Het veldwerk werd uitgevoerd door Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed. Het doel van de archeologische begeleiding, protocol opgraven was het documenteren van gegevens en het veiligstellen van materiaal van vindplaatsen om daarmee informatie te behouden die van belang is voor kennis-vorming over het verleden.
Sluis is in de late 13e eeuw ontstaan als een strategisch aan het Zwin gelegen havenplaats voor de overslag van goederen naar Brugge en heeft tot in de eerste helft van de 15e eeuw een grote bloeiperiode gekend. Door oorlogen kwam vanaf de 15e eeuw hieraan een einde. De onder-zoekslocatie maakte deel uit van de vroegste stadskern aan de haven. De nadruk kwam in de latere eeuwen op de militaire functie als vestingstad te liggen. De westzijde van de onderzoeks-locatie werd in de 17e eeuw bebouwd met soldatenbarakken. In de 20e eeuw kreeg dit stadsdeel langzaam zijn woonfunctie terug. Na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog werd de on-derzoekslocatie in 1946 langs de Brugstraat bebouwd met een school en later met een gymzaal langs de Vleeshouwerijstraat en een bibliotheek langs de Burgemeester van Hootegemstraat.
Verwacht werd dat een groot deel van de onderzoekslocatie tijdens de Tweede Wereldoorlog verstoord zou zijn, maar dit bleek niet zo. Tijdens het archeologisch vooronderzoek, protocol proefsleuven werden reeds vanaf 0,1 m-mv resten van een laatmiddeleeuwse woonwijk met woonhuizen en weginfrastructuur aangetroffen daterend uit de 2e helft van de 14e eeuw tot in de eerste helft van de 16e eeuw. Onder het muurwerk bevonden zich antropogene lagen met plaat-selijk kuilen en mestpakketten die teruggaan tot de oudste fasen van Sluis. Hierin bevindt zich informatie over de oudste laat 13e-14e-eeuwse ontwikkelingen van de stad, toen de agrarische component nog belangrijk was. Tevens werden vanaf ca. 0,5 m –mv skeletten aangetroffen, die te dateren zijn in de 18e en 19e eeuw en behoorden tot de begraafplaats van de Oude Room-sche kerk.
Naar aanleiding van de resultaten uit het proefsleuvenonderzoek werd een archeologische be-geleiding protocol opgraven verplicht gesteld voor het plangebied. Tijdens de archeologische begeleiding werden de gave resten aangetroffen van een laatmiddeleeuwse woonwijk met hui-zen langs weerszijden van twee middeleeuwse straten. De vindplaats wordt op basis van het aardewerk gedateerd vanaf 1325. De woonhuizen waren zeer goed bewaard. Het betrof voor-namelijk diepe smalle huizen met een voorvertrek, een middengedeelte en een achtervertrek. De meeste huizen worden op basis van hun baksteenformaten gedateerd in het midden van de 14e eeuw. Ze bestonden bovengronds uit met leem bestreken houten vakwerkmuren.
Tijdens het onderzoek werden op verschillende delen van het onderzoeksgebied de resten aan-getroffen van de toenmalige laatmiddeleeuwse Visscherstraat.
De verschillende vondsten, alsook monsters uit sporen leert ons heel wat over deze laatmid-deleeuwse wijk te Sluis.
Uit het dierlijk botmateriaal blijkt dat de toenmalige bewoners rund, schaap/geit en varken heb-ben gegeten. Vis speelde tevens een belangrijke rol binnen de voedselvoorziening. Er werden vooral grote kabeljauwen en platvissen gegeten. Verschillende granen, waaronder broodtarwe en rogge maakten deel uit van het dieet. Daarnaast werden vijg, zwarte moerbei, kers, braam, druif en appel of peer en de notensoorten walnoot en hazelnoot geconsumeerd. Hennep en lijnzaad zijn waarschijnlijk om hun oliehoudende zaden gebruikt. Veel van de aangetroffen on-kruidsoorten in de monsters zijn soorten die gedijen op akkers of in moestuinen, onder meer vanwege hun voorkeur voor voedselrijke grond.
De monsters laten een milieu zien waar ruderale plekken en graslandvegetatie elkaar afwisselen.
Naast laatmiddeleeuwse resten werden ook resten uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Deze beper-ken zich tot het noordwestelijke deel van de onderzoekslocatie. Het betreft onder andere de restanten van erfscheidingen en voorraadkeldertjes. Daarnaast werden 39 skeletten aangetrof-fen daterend uit de Nieuwe Tijd. De samenstelling van de inhumaties duidt op een regulier kerk-hof behorend tot het kerkhof rondom de Oude Roomsche Kerk. De meest begravingen zijn klassiek west-oost georiënteerd met het hoofd in het westen en de voeten in het oosten. Opval-lend is dat in het zuidwesten van de onderzoekslocatie de skeletten in omgekeerde richting zijn begraven. Of deze afwijkende oriëntering als straf gediend kan hebben, dan wel of het een ge-volg is van een vergissing kan spijtig genoeg niet meer achterhaald worden.
