In opdracht van Prolander heeft Sweco Nederland B.V. een bureauonderzoek uitgevoerd voor de deellocaties Buffer West, Grenskade en Interne Paden en Buffer Noordoost in het Bargerveen. De geplande ontwikkelingen maken deel uit van de gebiedsinrichting van het Bargerveen, waarbij een belangrijk doel is het bestaande hoogveen te behouden en nieuwe veengroei tot stand te brengen. Hiertoe worden een aantal waterhuishoudkundige maatregelen getroffen, die invloed kunnen hebben op het archeologisch bodemarchief.
Voor Buffer Noordoost geldt een lage verwachting en geen verplichting tot nader onderzoek.
Voor de overige gebiedsdelen geldt dat archeologisch (voor)onderzoek noodzakelijk is.
Het plangebied ligt op de zuidoostflank van de Hondsrug, de grootste van een aantal nno-zzw georiënteerde keileemruggen in de provincie Drenthe. Het relatief lager gelegen dal ten oosten van de Hondsrug is in het Holoceen opgevuld met veen. Het Bargerveen is het enig overgebleven restant van het Bourtangermoeras, een groot veenmoeras dat zich ver uitspreidde over noordoost Nederland en het aangrenzende gebied in Duitsland. Binnen het plangebied kunnen nog hoogveenrestanten aanwezig zijn. Het gebied is vanaf het einde van de 19e eeuw deels verveend, waardoor het onderliggende dekzand en keileem weer aan of nabij het maaiveld is komen te liggen. Indien de top van het dekzandpakket (het oude loopoppervlak) nog intact aanwezig is, kunnen hierin resten worden aangetroffen van
activiteiten van jager-verzamelaars uit met name het laat-Paleolithicum en het Mesolithicum. Ook ten tijde van de aanwezigheid van het veenmoeras is het gebied mogelijk incidenteel bezocht, bijvoorbeeld in het kader van jacht of visserij. Ook de mogelijkheid van aanwezigheid van rituele deposities, waarbij voorwerpen, mensen of dieren als offer in het veen zijn achtergelaten, kan niet worden uitgesloten.
Er geldt een hoge archeologische verwachting voor resten uit de Steentijd (LaatPaleolithicum en Mesolithicum) ter plaatse van de archeologisch kansrijke zone in Buffer West, die in voorgaand onderzoek is vastgesteld en voor de gehele locatie van de relatief hoger gelegen rug waarop deze zone is gelegen. Tevens geldt een hoge verwachting voor
de relatief hoger gelegen gebiedsdelen van het zuidelijke deel van de Grenskade, ter hoogte van de H.A. Stheemaanstraat. Voor het overige deel van het plangebied geldt een middelhoge verwachting.
Op basis van de gebiedsgenese en de onderzoeken die al in de nabijheid van deelgebied Buffer West zijn uitgevoerd, bestaat de kans dat een aanzienlijk deel van het plangebied tot in het dekzand is verstoord door verveningsactiviteiten en/of ruilverkavelingen in de 20e eeuw. Ook kunnen bewoningsresten uit de 20e eeuw eventueel aanwezige onderliggende resten hebben verstoord en/of vernietigd.
Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek wordt voor de delen van het plangebied waar grondroerende activiteiten dieper dan 0,3 m beneden het maaiveld, in het dekzandpakket worden gepland geadviseerd een verkennend booronderzoek uit te voeren. Dit booronderzoek dient erop gericht te zijn de mate van verstoring van de bodem en de bodemopbouw vast te stellen. Intacte archeologische vindplaatsen worden alleen verwacht ter plaatse van gebieden met een intact bodemprofiel in het dekzand (podzol). Daar waar de bodem tot in het dekzand vergraven of anderszins verstoord is, worden geen intacte vindplaatsen meer verwacht.
Het booronderzoek wordt uitgevoerd om vast te stellen of en waar nog intacte bodems aanwezig zijn. Een booronderzoek is niet geschikt om de aanwezigheid van incidentele vondsten en rituele deposities vast te stellen. Aanbevolen wordt voor dergelijke situaties een toevalsvondstenprotocol te hanteren. In het kader van de ten tijde van dit schrijven bekende plannen wordt aanbevolen een verkennend booronderzoek uit te voeren ter plaatse van het pilotfietspad tussen de schaapskooi en de Verlengde Noordersloot en de leemkades. Hier wordt de bovengrond
ontgraven tot in het niveau van het dekzand.
